Document 3NmvkY0X1o8993wQrRyz8r9Ja

V ROCZNIKI AKADEMli MEDYCZNEJ im. JULIANA MARCH LEWSKIEGO w BIALYMSTOKU " 1 Suplement 24 " - r # *,' ! /- r& JERZY POPOW WPtYW PYt U POLICHLORKU WINYLU (PCW) NA UKIAD ODDECHOWY SZCZURA INFLUENCE OF POLYVINYL CHLORIDE (PCV) DUST ON RAT RESPIRATORY SYSTEM B/1M51HHE nbl/lM nO/lMBMHM/1 X/IOPMflA (PCW) HA AblXATEJIbHYlO CHCTEMY KPblCbl til II ALYS TO K 19 6 9 i. . M , if3- ;:v% . ys V1 ' J ;?-r m ijl Komitet redakcyjny ^EDAKTOR NACZELNY prof, dr mcd. F Kordecki CZLONKOWIE .COMITETU doc. dr med. Atiumski doc. dr med. T. Bopdonik doc. dr med. J. Borowski prof, dr med. P. Boron prof, dr med. K, Buluk doc. dr med. B. Hoffmann prof, dr med. L. Komczynski prof, dr med. S. Soszka doc. dr med. J. Tormcis SEKRETARZ REDAKCJI dr med. K. Kiczka . rt TLUMACZE REDAKCJI H. Prnjs -- jqzyk angielski mgr J, Zai.iavski -- jqzyk rosyj^ki WINIETKIg PROJEKTOWAL Jerzy Walter Brzoza ADHES OF EDITORIAL OFFICE ARPEC PERAKI1HW POLSKA -- POLAND -- LlOAhlilA ZlcL-fnic Aksdcnm Modyczuej vv Bwlymsloku Symbol 54 ZR 1M) Praci; wykniiaoo w: KATEDKZE I ZAKLADZIE ANATOMIt P ATOLOCICZNEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W DIAI.YMSTOKU KAiowiiik: prof, dr mod. Lutlwik Koniczynski PANSTWOWY ZAKLAD WYDAWNICtW LEKAUSKICH -- W.W1S7.AWA )* Wydamq i. Nuklaci iu lv;z. ObjQ'.ose. :,i ark. wyd. " u ark. druk. Papitf Uu kl, m. ufl g.. to-iMViG Ortfir.no do "r.iadann v.- kwianm ring r. pnd[>ts*fM i (iruk ui\o.. 7.o111> w l.slfiui.ii/.c r. Znn'.oWiOmo nr I9M. lil ^L'^^OduU Z.viw AWY villAFlCZYO ` H-l I. WSTS , It. CEL F -i III. METO: ^ IV. WYNII I V. OMOW 'VI WNIOS I TO. STRESS PtSMIE ucc 057688 t it SPIS TRESCI I. WSTEP ... ........................... It. CEL PRACY I ZAj-OZL.YIA III. METODYKA BADAN . . IV. WYNIKI BADAN........................... 1. Grupa porownawcza . j.** 2. Grupa I. Zmiany wczcsr.e 5;? 3. Grupa II. Zmiary poine . S*.' 4. Grupa III. Zmiany po zaprzestsniu narazuuia na dzialar.ic pylu polichlorku winylu ............................................................. V. OMOWIENIE WYNIKOW I DYSKUSJA............................................... ' Vt WNIOSKI -................................................................................................................... 38 FtlL STRESZCZENIE rvm. PISMIENNICTWO .... 10 10 11 16 25 32 38 30 45 M fc.'J. i| rii" !^i tr iIvit j. 180) kj i-r iluitr .inn CtQ I. WSTSP Zmiany patologiczno, powstajqce w ukladzie oddechowym pod wplywem wdychania powietrza zanieczyszczonego czgsteczkami roznorodnych py!6w, od okolo 100 lat okresla si? jako pylice -- piieumoconiosis.'Poczgtkowo dziaianie chorobotworcze przypisywano tylko pylowi krzemu. St?d podj?te badania dotyczyly przede wszystkim pylicy krzemowej. Na ">podstawie badan klinicznych (Levin -- 73. Sokolow i wsp. -- 109, Viglia- il wsp. -- 122) i eksperymentalnych (Cabanski i wsp. -- 13, Gross i wsp. ,37 Policard i wsp. -- 95) stwierdzono, ze w plucach pyl krzemowy fowoduje tworzenie si? wloknistych guzkow, zbudowanych z grubych wlokien klejorodnych, ulegaj^cyeh szkliwieniu. Niekiedy w srodku ego guzka znajduj? si? raa.'y martwicze. Wykrycie chorobotwbrczych iwosci pylu krzemowego zwrocilo uwag? wielu autorow na problem . Przeprowadzone badania kliniczne i doswiadczalne umozliwily po le dzialania poszczegolnych rodzajow pylu. W wyniku tych badan ono, ze pyl w?glowy odklada si? w plucach, uszkadza p?cherzyki i powoduje tworzenie si? guzkow pyliczych o charakterze ziamiolbrzymiokomorkowych. Guzki te maj? charakter niezmienny itnoscig do zaniku wloknistego (Niepolomski i wsp. -- 80, Schepers ,106 Worth i wsp. -- 121, Sosnierz i wsp. -- 110, 111, 112). Pyl talku niast wywolu'c tzw. srodmigzszowe ogniskowe zapalenie pluc, przy ttytn wlokna kolagenowe w ogniskach zapalnych pojawiajg si? bardzo i nie tworza si? guzki pylicze (Rakowski-- 100). W przebiegu pylicy ^ej mozna wyroznic okres wczesny, tzw. naczyniowo-histiocytar- .1 p6zny, tzw. fibroblastyczno-kolagenowy (Avril -- 3). Charaktery, cech? tej pylicy jest rozlane wloknienie i szkliwienie fcez tworze; zmian guzkowatych. Cz?sto wsrod pasm tkanki la.cznej mozna wy- : obecnosc tzw. cial azbestowych (Hames -- 40). Pyl bawelniany wyprzewlekly niezyt oskrzeli (Fetisowa -- 25), pyl cementu nato- ostry niezyt tchawicy i oskrzeli, a nast?pnie ich przewlekle zanizapalenie. W plucach rozwija si? zapalenie tzw. niezytowo-sr6d- ife, prowadzgee do zaniku przegrod mi?dzyp?cherzykowych. "ie jest slabo wyrazone i ma charakter niezmienny (Niepolomski -- 81). Pylica berylowa, ze wzgl?du na mechanizm jej powstawa- na do pylic toksycznych, we wczesnych okresach ujawnia si? zapaleniem pluc, ktore dost szybko przechodzi w faz? wy- Tworz? si? guzki zbudowane z histiocytow i limfocytow. Guzki O?sto otoezone pnsmami wlokien kolagenowych, ulegajfjcych szkli- V i i * | # t ,,i * ii ; .3 * -> Q Jerzy Popow wieniu. Nickiedy w srodku takiugo guzka mozna spotkac komorki olbrxy-'^ mie, podobne do komorek Langhansa (Marchand -- 75, Riittner i wsp. -- 104, Stofer -- 114). Istnicr.ic pylicy iako odr?bncj jednostki chorobowcj nic budzi zadnych 3 wqtiaiiwosci (Kle.'zrhski -- 61, Zahorski -- 123). Przeprowadzone do- tychczas badanm stara \a si? ustalic mcehamzm ji-j powstawania (Amoud* ru -- 1, Ottowicz -- 93). Szcreg autorow (Ebert i wsp. -- 24, Hames iws^-.u -- 40, Heppleston -- 44. Policard -- 93) uwaza, ze zmiany pylicze w ptu- ,T each rozwijaja sie wvlqcznie z udziaiem komorek zywych. Zdanient wvzszyeh autorow komorki te pochlaniajq wiele czqsteczek pylu i pr noszq je nastepnie do tkanki laeznej okolo naezyh, do sciany oskrzeli i cherzykow nlucnych oraz do naezyh limfatycznych. Sq jednok 1 (Gross -- 30, 37), ktorzy twierdzq, ze czqsteczki pylu dostajq si? do tkanki^ Iqczntj bez udzialu komorek zywych wskutek ruchow oddechowych phtb^v^j W ostatnicn latach w pismiennictwie spotvka si? doniesienia o mozliwoid^ powstawania w ukladzie oddechowym zmian patologicznych przypomil jqcych pylic?, spowodowanych dzialaniem tworzyw sztucznych (BojC0**| -- 10, Roussel -- 102). Doniesienia te zwrocily mojq uwag? na two sztuczne, ktorc sa juz przeciez w powszechnym uzyciu i wkroczyly wielu dziedzin iycia codzicnnego (Markiewicz -- 76, Kastierina 1 -- 57, Porejko i wsp. -- 97, Schiidknecht -- 107). Piastycznos6, nose na dzialanie kwasow i lugovv, latwosc modelowania i stosunkowoi wielki koszt produkeii spowodowaiy, ze wyroby z tworzyw sztucziljtk ,znalaziy takze zastosowanie w biologii i mcdycynie (Frankowski -- 29 Jasinski i wsp. -- 53, Kawccki -- 58, Kawceki i wsp. -- 59, Kus i wsp. -- 59, 70, Nowak -- 83, 84, 85, 87, Olcnski i wsp. -- 89, Rob i wsp. -- Rzepecki -- 105. Staniszewska -- 113, Szymanska i wsp. -- 116, fcowski i wsp. -- 35, Kedra -- 60, Komczynski i wsp. -- 64). Jcdnym z wazniejszych l nierwszym syntetyeznym termoplastyc zwiazkiom wielkoeznsieczkowym, wyiwarzanym na skal? przcmyaloaf'd jest polichlorek winylu (PCW) (Frantv i wsp. -- 30, Wanderberg -- 111 Czystv polichlorek wmyiu ma poslae bialego proszku bez smoku i apt chu. W produkcji przemyslowej tworzywom z niego nadawab mozna : poslac o roznej ich elastycznosci i twardosci. Dlatego te wyroby t \ lichlorku winylu znalaziy zastosowanie w przcmysle miqsnym (Boh wicz -- 9). fnrmnccutycznym (Clnvialkowska i wsp. -- 15), w (Kopezyhski -- 65) oraz w medycynie (Goetzen -- 34, Homrowski l1 -- 47, 48, .lankowska -- 32 L inni). Wsnutek wprowadzenia do codzicnnego uzytku roznych nowych rwi^.^ kow ehemicznych oraz rozmauveh uiworzonvch z nich wytworow nilo sie zagadnKnie nurizjaivwar.ia tych zwiazkow na ustroj zarowno tworcow, ;ak : u/vtkowruknv, Z1.4aclruer.iu lemu w pismiennictwie jov.-yrn i zagra.'..eznym poswic-e.ino wide mKjsca (Ci'istea i wsp. -- Bartenow ; wsp. -- 4, Iiervieux -- 4a. Kmirun -- 54, Kalinska -- 3^1 ucc 057691 |4Utor6 bm+d fttkodl ` Uttrr Wplyw pylu polichlorku winylu (PCW) na uklad oddechowy szczura ki olbr-y; wrp. -- /.adnych zone io- Anu udI ICS i Afsp. i w pluuem poj i prze- eli i p$i tacy ij tkanki vch pluc. zliwosci vpomina- 'Bojcow worzywa zyly do a i wsp. . odporowo nie.ucznych >. -- 29, : wsp. -- , -- 101, ! 16, Gra- tycznym r.yslow? -- 119). i zaps* na rbzm z z po1 Bohosi sporcie . i wsp. Koelsch -- 62, Lachnit -- 71, Lefaux -- 72, Markiewicz -- 76, Moeschlin -- 78, Kowalska i wsp. -- 66, Kalinowska i wsp. -- 55, Smolik -- 108, Troszina -- 117, Colow i wsp. -- 17, Dejanowa i wsp. -- 20). Problem toksycznosci tworzyw sztucznych, a w szczegolnosci polichlorku winylu pozostaje nadal otwarty, pomimo przeprowadzenia roznorodnych badan w tym kierunku.. (Quoos -- 99, Russel -- 103, Pennarola i wsp. -- 94). W przewazaj^cej wiekszosci ogloszonych prac panuje przekonanie, ze polimery sq zwiqzkami oboj?tnymi fizjologicznie, a dzialanie szkodliwe wykazujq zwiqzki chemiezne, wspomagajqce proces otrzymywania polimer6w (inicjatory, katalizatory, emulgatory) lub biorqce udziai w ksztaltowaniu fizycznych wlasciwoscl materialow polimerowych (stabilizatory, plastifikatory) (Daniszewski i wsp, -- 19, Nowak -- 82). Niektorzy autorzy (Filatowa -- 26, 27, Gervais -- 32, Witnauer i wsp. -- 120) przypisujq ^ dzialanie szkodliwe chlorkowi winylu, ktbrego wlasciwosci tokSyczne juz "1; poanano i w wielu fabrykach przedsi?wzi?to szereg srodkow zapobiegajqRar^ch zatruciom (Beusnel -- 7, Brojtman -- 11, Bugajska -- 12, Dmitre***--.-- 21, Gabor -- 31, Gunther -- 39, Kriwoglaz i wsp. -- 68). Szereg tor6w jednak uwaza, ze pewne tworzywa sztuczne mogq miec wlasciJiroSci chorobotwbrcze i dla potwierdzenia swego poglqdu przytaczajq szkodliwe skutki masywnej inhalacji pylu poliamidu. Pyt ten wywoluje ostre niezytowe zapalenie pluc z tworzeniem si? ziarnini.iKow typu dookola cial obcych (Giovacchini -- 33), a niekiedy nowet zmiany o typie spichrzowicy (Medve i wsp. -- 7). Sq rowniez i tacy, ktorzy przypisujq Ifc tworzywom sztucznym dzialanie rakotworcze (Fitzhugh -- 28, Hueper -- SI, Nowak -- 88, Nesswetha i wsp. -- 79, Oppenhcimer i wsp. -- 90, ^Russel i wsp. -- 103, Batesi i wsp. -- 5, Druckrey i wsp. -- 22, 23, Oppen- ier i wsp. -- 89). W wyniku tych badan stwierdzono, ze po wszczepicTfllu plytek prawie zawsze wystepuj^ rozrosty nowotworowe f Guess i wsp. 38), po wszczepieniu prz?dzy tvlko czasami (Kogan i wsp. -- 63), a po WBCZepieniu proszku nigdy nie stwierdzono r.owotworow (Oppenheimer t'wsp. -- 92). ..Pomimo przekonania wi?kszosci autorow, ze polichlorek winylu jest ZWiqzkiem obojetnym fizjologicznie, w pismiennictwie z ostatnich lat po tty si? pojedyncze doniesienia o wystepowaniu roznych zaburzen ustroju i zmian w narzqdaeh u robotnikow zatrudnionych w fabrykach wytwarzajqcych polichlorek winylu lub wyroby z tego tworzywa, a miaMowicie: w watrobie (Puszin -- 98), zwlaszcza u kobiet w starszym wieltu ((Ttoszina -- 117), w kosciach paliczkow rqk i skorze (Harris i Adams -- i-), w ukladzie naczyniowym i norwowym (Suau i wsp. -- 115). Na ^.oiliwosc toksycznego dzialania PCW zwraca uwage Bugajska i wsp. (12). Roeisel i wsp. (102) stwierdzili posmiertme metypowe zmiany w plucach 1 aie mogli tych zmian zaliczyc do zespolu znanych jednostek chorobopych. Autorzy ci przypuszczajg, ze bye moze zmiany te nalezy wiqzac wykonywanq przed kilku laty przez tego robotnika w wytworni ft! ucc 057692 8 Jerzy Popew PCW. Poza opisami obserwacji klinicznych, w pismiennictwie mozna tak* \ ze znalezc prace doswiadczalne, przeprowadzane z polichlorkiem winylu. Bernt (cyt. za Daniszewskim -- 6) na przyklad karmil zwierzgta zawiesin^ oleistg mielonego PCW i wykazal, ze nie ma on zadnych wlaiciwoici tok : sycznych, ale przy tym stwierdzit tez. ze tworzywo to jest rozpuszczalne w soku zolgdkowym i jelitowym. Bojeow (10) natomiast.wspomina o mniliwosci powstawania u zwierzgt pylicy po dotchawiczym wprowadzeniu zywicy polichlorku winylu. Stwierdzil on, ze w ich ptucach nast^puje zgrubienie przegrod miedzypgcherzykowych oraz zapalenie okolooskrztlLj i okolonaczyri. Przeprowadzone- wstgpne badania moje na szczurach (Po- pow -- 96), poddanych dzialaniu polichlorku winylu, rowniei wskazyw**! <1 ly, ze pyl ten jest czynmkiem szkodliwym dla pluc. Pod wplywem wdy* " chania tego pylu mnoza sie komorki limfocytowate. Gromadza sic one w postaci mankietow wokol naczyn krwionosnych, poza tym wystgpuja obrzmienie migsni i rozplen wlokien kolagenowych w scianie oskrzell orar rozedma pluc. -- II. CEL PRACY I ZALOZENIA Jak wynika z przedstawionego przegladu pismiennictwa, problem dzialywania tworzyw sztucznych na organizm zywy do dnia dzisicji nie zostal calkowicie rozstrzygnigty. Poniewaz polichlorek winylu jett jednym z najczgsciej stosowanych tworzyw sztucznych, postanowilem przeprowadzic badania ukiadu oddechowcgo po diugotrwaiym dzialanill j nan polichlorku winylu i ustalic charakter powstajgcych zmian patomv* * fologicznych. Ponadto usilowalem stwierdzic, czy zmiany w plucach przerwaniu narazama na dzialanie pylu PCW cofajg sig, czy zatrzy si$ w rozwoju, czy tez postgpujg. Interesuj^ce i godne rozwigzania takzo zagadnicnie, czy powstajnco zmiany w plucach sprzyjajg rozwojowi^ powiklan, jak to sig dzieje na przykiad w przebiegu pylicy krze W dostepnym mi pismiennictwie nie spotkalem doniesieri o tego rodm| badaniach doswiadczalnych na zwierzgtach. III. METODYKA BADAft Doswiadczenia przeprowadzilem na 60 bialych szczurach obojga szczepu Wistar. Grup$ porownawcza stanowilo 10 szczurow. Wiek rza.t na poczatku doswiadczenia wahal si<? w granicach 3--4 mieslccytg] Ciezar szczurow wvnosil od 190 do 220 g. Zwierzgta przebywaly w dzielnych klatkach. w dobrzo osw.ctlonym i codzicnne wietrzonym | micszczeniu, ktbrego temperature; ulrzyinywano w granicach od 16* ! Wplyw pylu pnhchlnricu winylu (PCW) na ukl3d oddcchowy szczura mozna takem winylu. 20C. Zwierzctom dawano regularnie pokarm mieszany, niestandartowy. Zwierzcta doswiadczalne podzielilem na trzy grupy. a zawiesin^ .i' I grupa zawierala 16 zwierzat narazanych na dzialanie pylu PCW od Avosci tok- . 1 do 4 miesiccy. W grupie tej badalem obraz wczesnych zmian pyliczych. 7puszczaln' II grupa liczyla 22 sr .zury, harazane na dzialanie pylu od 5 do 12 ana o moi- lv miesiccy. W grupie re, badalem obraz poznyeh zmian pyliczych. Ill grupa rowadzeniu obejmowala 22 szczury, ktore po 12 miesi^cach narazania na dzialanie py- nast^pujc ? lu pozostawaiy w obsc-rwacji przez okres 8 miesiecv. Grupe tQ wydzieli- mlooskrzoli * . lem celem przesledzeni zachowania sic zmian chorobowych, powstalych urach (Po- b ' pod wplywem polichlo ku winylu po przerwaniu jego dzialania, Grupa wskazywa- ' pordwnawcza zawierala 10 zwierzat. Obserwowalem je przez 20 miesiccy, wem wdy- ' "l tym ze co 4 miesiac.. usmiercalem przez dekapitacjc po 2 szczury. nz% sic one , wyst^puje Krzeli ora* - Narazanie na dzialanie pylu polichlorku winylu przeprowadzalem ^ wjposob nastepujacy: szczury umieszczaicm w specjalnoj komorze o wy- miarach 1,46 m X 0,56 m v 0,38 m i poddawalem dzialaniu pylu poli- ^ehlorku winylu codziennic w ciagu 1 godziny. Do komory tej doprowa- `^dlilem gumowy wgz, ktorego drugi koniec znajdowal sic w szklanym na- 1 ayniu o pojemnosci 2000 ml (mieszalniku). Do mieszalnika wsypywalem iennie jednorazowo 30 g proszku PCW. Mieszalnik patgczylem drugim !*C4em gumowym z elektryczng dmuchawg. Po wlgczeniu dmuchawy iroblem od- a dzisiejszega .vinylu Jest, stanowilcnt n dzialaniu n patomorplucach po zatrzymuit igzania jot ^ rozwojowt krzemow*). lego rodzaju ;ek PCW mieszal sic z powietrzem. Nastcpnie za pomocg gumowego wyprowadzajgcego mieszamne PCW z powietrzem doprowadzalem komory, w ktorej znajdowaly sic zwierzcta. W czasie narazania na dtialanie pylu badalem stezenie i wielkosc pylkow PCW konimetrem Zeiisa. Na poczgtku doswiadczenia w 1 mm3 stwierdzalem srednio okolo 9000 pylkow. W miare uplywu czasu liezba ta stopniowo spadala i wyamila (liezby podane sa w zaokrtigleniu): 7000 pylkow po 15 minutach, 9000 pylkow po 30 minutach i okolo 1000 pylkow w koncowej Cuzie nattJania na dzialanie pylu. Wielkosc pylkow byla nastcpujgca: do 1 ,u -- ` i%, do 5/< -- 92%, od 5 /t do 10 u -- 4%, powyzej 10 n. -- 3%. Stczewagowe wynosilo 97 g/m3. Po 1- godzinie narazania na dzialanie pylu iry umieszczalem z powrotem w klatkach, gdzie przebywaly przez C doby. Porownawcza grupe zwierzat umieszczalem codziennie na |Tfodzinc w komorze i za pomoca dmuchawy elektryeznej wywolywaleir. powietrza, lecz nie wprowadzalem PCW. VVszystkie zwierzcta lem przez dekapitacjc. COd kazdego zwierzecia do badania mikroskopowogo pobieralem wycinki Lpluc t okolicy przywnckowej i podoplucny. Pobrane wycinki utrwala- obojga w plynie Carnoy'a, zatapialem w bloczki parafinowe i barwilem: he- ,Viek ttrtm*jj^HHBtoksyling i eozyna, orceina wg metody Weigerta na wlokna sprezyste, 4 mieariyr metody Gomori'ego na wlokna srebrochlonne, wg metody Mallory'ego valy w a*" j^^^M.odynkacji Heidenhaina (azanem) na wlokna kolagenowe, wg metody rzonym cd 16* na zelazo dwuwartoiciowe i metody Perlso na zelazo trojwar'^Kvl^riowe oraz mucykarmir.cm r.n uhecnosc sluzu, Poza tym wykonywalem C ucc 057694 t V fe tif t 10 Jerzy Popow nast^pujgce odczyny histochemiczne: paS na mukopolisacharydy oboJ?tn*| (uzupelniaja.c je kontroln? acetylacjg wg Gersha oraz stosujqc blokov dimedonem), tripaS na bialkj kwasne i Hale'go na mukopolisacha_, kwasne. Dodatkowo barwilei t bl?kitem toluidyny przy pH 3,4 i 5,6 cele_ zbadania metachromazji oraz wykrycia komorek tucznych. Polichlorek nylu, oznaczony symbolem ED, uzyskalem z Zakladow Chemicznych.* w Oswiecirmu, VVyniki badan mikroskopowych dotyczg wycinkow z phu pobranych tvyiacznie od zwie zqt usmierconych w zaplanowanym terml* nie. IV. WYNIKI BADAN 1. GHUPA POR0OWNAWCZA Obraz makroskopowy. Zwierzgta tej grupy usmiercaiera w i stgpach 4-miesi^cznych. Na sekcji u wszystkich szczurow pluca po ciu klatki piersiowej lekko si? zapadajg, na powierzchni zewn?trzn] ( przekroju s? bladorozowe, powietrzne. Podczas przekrawania trze* w sposob znamienny. W plucach tych zwierzgt nie stwierdzilera an!; szerzeri oskrzeli, ani zadnych ognisk guzkowatych. %:P'- $*"%* rfcjerai . ^Sw Hlndr} ?(<%$.. V* 'Ufa. Rye. 1. Szczur z grupy porbwnawczej. Przekrbj przez male oskrzela set Stviatlo wysciola nablonek cylindryczny, w ktorym brak jest kom6rck kn PQCherzyki piuene rcgularne. Barw. heniatoksylinn i eozyng. Pow. 13 Fig. 1. Rat from comparative group. Cross-section of small segment bronchLf1 lumen is lined with cylindrical epithelium without beaker cells. Fairly alveoli. Staining: hematoxylin-ensm. Mag. 12,5''. 10. ucc 057695 -C > a*.$ 'Y-t / Wplyw pylu polichloritu winylu (PCW) na uklaci oddcchowy szczura larydy obojptne Obraz mikroskopowy. Ppcherzyki piucnc sq dose regularne, .j^c blokowanic , pizegrody mipdzyppcherzykawe jednakowej grubosci z pojedynczymi eien- ;opolisacharydy '^klini wioknami sprpzystymi (barwienie orcemq). Wokol cienkosciennych I 3,4 i 5,6 celem * zyri wiosowatych w przegrodach mipdzyppcherzykowych spostrzega sip Polichlorek wi- _k' kilka komorek limfocytowatych (rye. 1). Blona podstawna naezyn wlo- v Chemic2nych 'IBwatych zawiera cienkie mtkowate wiokna kolagenowe (b?'wienie aza- vcinkow z plue i) oraz cienkie , wiokna srebrochlonne (barwienie wf metody Go- owanym termi- p. ori'ego), nie zawiera zas cial paS-dodatnich, a w odezyme tripaS barwi s'rip zbito. Oskrzela platowc wyscieia nablonek cylindryczny jedrowarstwowy, . Wfelorzpdowy z pojedynczymi komorkami kubkowymi i zaci jwanym apa- ^nlem migawkowym. W cytoplazmie komorek kubkowyeh znajdujq sit; qjedyneze, bardzo drobniutkie ziarenka sluzu (barwiq sip r .ueykarminem rbzowo) oraz ciaia paS-dodatnie (barwiq sie buraezkowo). Ani cyto- aercalem w od- komorek cylindrycznych, ani kubkowyeh nie zawiera mukoplisa- otuca po otwar i? wnptrznej i n* * vania trzeszczq dzilem ani jfdbw kwasnych (odezyn Hale'go wypada ujemne). W scianie tych eli wiokna mipsniowe przebiegajq okrpznie ppezkami i sq poprzeie wioknami kolagenowymi (barwienie azanem). Wibkna sprpzyste rbwniez okrpznie, lekko falisto (barwienie orceinq), a srebrochlon; w postaci splotbw (barwienie wg metody Gomori'ego). Poza tym rldanie oskrzeii znajdujq sip nieliezne komorki limfocytowate i histio- jr. W blonie podiiuzowej widac pojedyneze cewy gruezoiowe o wqskim nie zawierajqce ani sluzu, ani mukopolisacharydow (barwienie linem, odezyny paS, tripaS i wg metody Hale'go wypadajq Je). pwiatlo oskrzeii segmentowych i oskrzelikow wyscielajq komorki cy- jrczne, wsrod ktbrych nie stwierdza sip komorek kubkowyeh (rye. 1). I'CjtopIazma komorek cylindrycznych barwi sip zolto w odezynie tripaS 1 zawiera zadnych ziarenek: ani sluzu, ani mukopolisacharydbw (bar- mueykarminem oraz odezyny paS i wg metody Hale'go wypadajq lie). Sciana oskrzeii segmentowych ma budowp podobnq do oskrzeii fch. f aczurbw grupy porownawczej nie znalazlem komorek zernych z zia- P ai hemosyderyny w cytoplazmie. Pod oplucnq wystppujq pojedynifeocndrki tuezne (majq drobnoziarnistq, buraezkowq cytoplazmp w bar- Lblpkitem toluidyny). v ? tv') iele segment ocrek kubkoe ?ow. 12,5X14. cat bronchi. Fairly ref 2. GRUPA I. ZMIANY WCZESNE (SZCZURY NR 1--16. OKRES NARAZANIA NA DZIALANIE PYLU -- 4 MIESIACE) 16 zwierzqt tej grupy na poczqtku 4 miesiqca doswiadezenia rlizczury (nr 1 i 2). Na sekcji stwierdzilem rozedmp pluc oraz prze- lie bierne znaeznego stopnia we wszystkieh narzqdach wewnptrz, Oalszc 2 szczury (nr 3 i 4) padly w ostatnich dniach 4 miesiqca na- na dzioianie pylu. Obraz makroskopowy byl podobny jak u 2 po- ucc 057696 i. m Jerzy Popow przednich szczurow. Pozostale przy zyciu 12 szczurow (nr 5--16) uimier-^j calem w odstepach 1-miesiqcznych (po 3 szczury jednorazowo). Ofaraz makrosltopowy. Po otwarciu klatki piersiowej u wr*.yst-| kich szczurow tej grupy piuca rue znpudajq siq i wypelniajg calq ulatkq piersiowa, sa puszyste i blade, Podezas przekrawania nie trzeszczq tak zna**^ nuennie. jak piuca prawidlowe. Na powierzchni przekroju sq bladordio* we, suche. Po ucisnieeiu z duzyeh oskrzeii wydobywa siq mewielka lfl sluzowej masy. Obraz mikroskopowy. Pqcherzyki plucne balonowato te, przegrody miedzy nimi scienczale, miejscami poprzerywane, wuut czego tworzq siq duze pqcherze, do ktorych swiatla sterezq w postaci kal^jj cow resztki przegrod. W pierwszych nuesiqcach doswiadezenia SpOtyk siq w przegrodach miqdzypqcherzykowych skupienia komorek hiatioq^ tarnych, posiadaj^cych w swej cytoplazmie drobniutkie, rozproszone natnozlociste ziarenka hemosyderyny zawierajqcej zelazo trojwartc (barwig siq niebieskozielonkawo wg metody Perlsa -- rye. 2). Niakia w poblizu naezyn krwionosnych w ogniskowo' pogrubialych prze miqdzypqcherzykowych spotyka siq skupienia tego rodzaju komdrek <w*r- * a. itmiacjt 7k. x n i hist .``4 '*3*1*. i9 `Jrs/. im Rye. 2. Szczur po 1 miesiacu naraiania na dzialanie pylu, W pogrublale) dzic miqdzypcchorzykowejt w pobliiu naezynia krwionoinego 4 duie komdrtfl obficie wypelnionc niebioskoziclonkawymi ziaronkami. Barw. wg " Pow. 12,3 > 40, Fig. 2, Rat after 1 month exposure to dust. In the thickened interalveolar i nem- the blood vessels 4 large phagocytes filled up with grecnish-blua Staining: b>; the Peris method. Mag. 12,5-' 40. ucc 057697 Wplyw pylu polichlorku winylu (PCW) na uklad oddcchnwy szczura 13 -16) usmier- i\vo). ' ej u wszyst> cala klatk$ zcza, tak zna rt bladorozo* owielka ilosi , el* obladowanych hemosyderyn% (rye. 2). Pod koniec 4 miesiqca narazania nt dzialanie pylu komorki z ziarenkami hemosyderyny stwierdza si$ rzad- ko. Utrzymuje sip natomiast pogrubienie przegrod. n w- wato rozdc- ^ re, wskutek postaci kolnta Spotyka ek histiocyr-^ oszone bnK jwartosciow*. Niekiedy* przegro morale < r w * !fcaS M as ;ar lye. i Szezur po <i miesi^cach narazania na dzialanie pylu. Skupianic sic koindrck Jafnrjtimrnti rli i histiocytdw w miejscu ubytku na-blonka i sciany oskrzela platowego. 3arw. hematoksylina i cozyng. Pow. 12,5.\ 18.. . 1 Rat afUr 4 months exposure to dust. Agglomeration or lymphocytc-likc cells bkUocytes at the site of the epithelial lesion and in the wall of the lobnr bronchus. Staining: hcmatoxylm-cosin. Mag. 12,5. 10. f- ' t pierwszych miesiqcach tego okresu oskrzela piatowe, wyscielone nacylindrycznym, majg nieregularne swiatlo. Na powierzchni na- . znajdujq si^ skqpe bezpostaciowe rozowe masy sluzowe (mueykari borwig si$ na rbzowo) zawieraj^ce drobniutkie ziarenka mukopoli- (w odezynie paS barwi^ si$ buraezkowo). Mi^dzy komorkami feznymi znajdujg si$ pojedyneze komorki kubkowe, ktoro w swej tie zawieraja sluz (barwi si$ mueykarminem na rozowo) z niedrobnymi ziarenkami mukopolisacharydbw oboj^tnych (barwiq odezynie paS buraezkowo). W koncowej fazie tego okresu badan i oskrzeli platowych staje sis okr^glawe. ionek cylindryezny miejseami ulega splaszczeniu, a miejscami nawet emu zniszczeniu (rye. 3). Zniszczenie to nio ogrameza si^ tylko do ka. lecz dotyezy giebszyeh warstw oskrzela. Mit^dzy komorkami ftowatyrm wvpelniaja.cymi taki ubytek w scianic oskrzela brak twiOkien spr^zystveh bqdz tez ulegaja one frugmontueji i maja postac cieniutkich brazowych nitek w barwieniu orcein^. Wlokna ionne zas ulegaj^ zgrubieniu lub takze fragmentaeji (barwienie 'frit -I ucc 057698 .I * ' ' \r\ l '; `v. 1 ` ' 4c...`A : v, . ' ' (- (ry- 14 Jerzy Popov wg metody Gomor'iego). Nieobfita w poczqt-kowej fazie liezba komd limfocytowatych vv sciame oskrzeli piatowych zwiqksza siq w miarq up wu czasu i pod koniec 4 miesiqca komorki te sq bardzo liezne. ,-3 W tym okresie zwiqksza siq takze liezba komdrek kubkowych yi komdrek cylindrycznych nablonka oskrzeli piatowych (rye. 4). Cytopis komorek kubkowych zawiera sluz w postaci kulistych rdzowych w barwiemu mueykarminem. W sklad tego sluzu wchodzq mukop charydy obojqtne (w odezynie paS i tripaS barwiq siq buraezkowo). renka te znajdujtj siq w czqsci podstawnej komdrek kubkowych, w; zu jqdra. Poza tym komorki cylindryczne wyscielajqce iwiatlo piatowych ulegajq zwyrodnieniu sluzowemu i zluszczajq siq do nego masq sluzowq swiatla tych oskrzeli (rye. 5). Wspomniane niiXfj zowe barwiq siq mueykarminem na bladordzowo, a odezyn paS i 1 wypada ujemnie. W blonie podsluzowej cewy grvczolowe sq pojedy majq wqskie swiatio i nie zawierajq ani sluzu, ani mukopolisac (barwienie mueykarminem, odezyny paS, tripaS i wg Haie'go ujemnie). W poczqtkowej fazie badanego okresu w barwieniu azanem w. J oskrzeli piatowych zaznaezajq siq cienkie i nieliezne niebieskawe kolagenowe. Buraczkowe pasma wlokien miqsniowych sqdodd g'h : t Rye. 4. Szczur pa 4 miesiqcach naruiania na dzialanio pylu. Fragment Mi wei oskrzcla platowcgo zc zwyrodnienicin sluzowym. Liczn* komdrfcl Barw. hematolcsylina i cozyntt. Pow. 12,5X40. Fig. 4. Rat after 4 months exposure to dust. Part of mucous membrane bronchus vv;tl. mucous acgcneiutiuu. Numerous beaker colls. Staining: -cosin. Mag. 12,5.\40. ! r* f ucc 057699 :. . / . r w < u 'V . IVplyw pylu polifi'.LuUu wmylu iPCW) mi uklad addcchowy szciura i komorek miarq uply- w zestawioniu z grupq porownawczd. Pod konioc 4 miesigca niebieskawc Wi.wldkna kolagenowe w scianie oskrzeii platowych gdzieniegdzie jakby rozij-'plywajq siq, a w poblizu skupiajq siq komorki Umfocytowate. Wlokna syan wsrbd Yliqsniowe zas sg obrzmiale. Sciana naczyn krwionosnych, znajdujqcych Cytoplazma _h ziarenck nukopolii**' .yi ,owo). Zto* ' h, w pobli- to oskrzeii i wypelnio- masy slu* >aS i tripaS; jojedyncw. ^acbaryddw ; wypadaft n w Sciaftia ' .we wlbkni ('ic szeroki* Stezur po 3 miesigcach r.araiania na dzialanic pylu. Fragment blony sluzooaknela platowego. Zwyrodnicnic sluznwc komorek wyiciclajqcych swiaUo ze zluszczaniem siq ich do swiatla, wypolnioncgo sluzowq mass. Barw. hematoksylina i eoiynq. Fow. 12,5X ie. 1 Rat after 3 months exposure to dust. Part of mucous membrane of lobar iui. Mucous degeneration of cells lining the bronchus lumen with exfolliatjon t these ceils into the lumen filled with a mucous mass. Staining: licmatoxylin- -cosin. Mag. 12,3X16. w poblizu oskrzeii platowych, jest ogniskowo pogrubiula na skutek lego obrzmienia wlbkien miqsniowych, co wyraza siq w barwioniu intensywnym buraezkowym ich zabarwieniem. Przydanka natowyglqda jak cieniutkie niebieskie pasemko. Miejscami w scianie naczyn widac drobne iioletowe beZpostaciowc bbszki wapniowo. (id obwodowej pluca tuz pod oplucng, wokol naczyn wlosowatych rozpulchnionq i pogrubialq scianq mozna dostrzec jakby man- izlicznych malych, okrqglych komorek z ciemnym jqdrem i wqskira cytoplazmy (rye. 6), Obrzmialy na poczqtku srddblonek w kon- iazie zluszcza siq do swiatla naczyn i niekiedy calkowicie jo za- l cytoplazniie komorek wyscielajqcych przewaznic trio poszorzonc oskrzeii segmentowyeh oraz oskrzelikow nie stwicrdza siq obec* xiarenek siuzu ani po 1, ani po 4 micsiacach dziaiania pyiu. Nie s'r '> }T-,` , J --'"V 1G Jerzy Popow U wystQpujq takze komcrki kubkowe mi?dzy cylindrycznymi komorh nabionka tych oskrzeli, jak rownicz oskrzeUkow. W tym okresie bad pod oplucna spostrzega si? pojedynezo lezqce nieliezne kombrki tuezne majqce buraczkowo-iioietowq, drobnoziarnistq cytoplazm? w barwieniu bl?kitcm toluidyny. 3. GRUPA [I. ZMIANY PtiZNE (SZCZURY NR 17--38, OKRES NARAZANIA NA D2IALANIE PYLU -- 8 MIESI5CY) Sprsrod 22 szczurow tej grupy w 6 miesicicu narazania na dzialan pylu PCW padly 2 szczury (nr 17 i 18), Na sekcji stwierdzilem u rozoum? piuc i rozszerzenie osirrzeli w stanie ropienia, a u dal; 4 szizurow padlych w 7, 8, 9, 10 miesiqcu .narazania na dzialanie pyh (nr 19--22) -- drobne, rozsiane ogniska ropiejqcego zapaienia pill W 11 i 12 miesiqcu narazania na dziaianie pylu padly po 2 szczury (nr! --2G) z powodu rozszerzen osirrzeli i ropni pluc. Pozostale przy. zj szczury zabijalem po 2 w odst?pach l-miesi?cznych, poczqwszy od 5 siqca trwania obserwaeji. Obraz makroskopowy, U szczurow po 5, i G miesiqcach ,,f ` r-j. . * V '** v * -larfSI Rye. S. Szczur po 2 micsi$cach narazania na azialanic pylu. Nsciynl* o obrzeknictoj i pegrubialej scianie, otoezone mankietem kombrek limfo Srodblonck zluszcza sic do swiatla naezynia. Barw, hcmatoksylinq i 12,3 Uu\ Fig. o. Rat niter 2 months exposure to dust. Blood vessels with otdOMMH thickened walls surrounded by rnulf' n[ lyinphncytc-Hke cells. The cxinlliaies into the vessci lumen Staining: hematoxy]in-eo*tn. Maf. A' . : ; -s Wylyw ijyfu p,,iiL- .,4 'wu. iPCIV) ii4 ukluL. : ,i av y s^czum 17 mi komorkanu./t] r. tsnia na dziaianie pyiu ir.r 27 do 30) po otwarciu klaiki piersiowej piuca i okresie badah ; J zapadajg sic; i wvstaja z klaiki piersiowej, sa nadiniernie puszyste imorki tucznc,2| P^.lnie trzeszczg podezas przekrawania tak znamiennie, jak piuca prawid- q w barwienitt^ Przez opiueng przeswiecajg drobr.iutkie szyirowey punkeiki. Na tkroju piuca sg bladorozowe, suche. 2 powicrzchni przekroju sterczsi ela o swietle poszerzonym, po ucisniQciu wydobvwa sic; z nich ciqg- i8, aiUCY) <; zawartosc. W plucach szczurow po 7, 11, 9 i 10 miosiqcach obsureji stwierdzilem uwypuklaj^ce sic; ronad powicrzchm^ ogniskn guzko- majqce na powierzchni przekioju wyglqd plastra miodu. Ogniska id na dzialanl*}**] |jl lawierajq cicjgnacy sic, mlecznoopalizuj^cy plyn. Procz tych ognisk dzilem u nidi .?#7]7 ^alazlem rowmei twory wtelkie, o cechach lorbich jcdnokomorowych a u dalszycfejj inionych sluzowokuszkowata masy. Te duzo lorbicLowate twory ota- dziaianie pyl pkt wyrazny fylisty czcrwonawy ro jek. Czasami twory torbiuiowntc mpalenia piuc^ij tak znaezne wymiary, zc obejmjwuly caly plat plucny. U szczurow 'zczury (nr 21 Mil i 12 miesiqcaeh narazania na dziaianio pyiu PCW zwicjkszyiy si$ . de przy guzkowatc tak dalecc, zc zajmewaiy niekiedy caiy plat. Mniej wszy od 5 mi natomiast tworow duzyeh torbielowatych, jak rownicz zmniejszy- t ich rozmiary. I icsigcich (braz mikroskopowy, Zaznnczn sic; wybitna rozedma pluc, liejsza niz u zwierzgt grupy I. .Jcdnak miejscami przegrody mi$- * **. *V herzykowe sa gvube, a naezynia krwionosne w nich majq nierow- nie pogrubialq scianc; i obrzmialy srodblonek. W scianie tych na- pO 9 miesigcach narazania na dziaianie pyiu na miejsce wiokien cyych pojawiajg si$ wlbkna kolagenowe, czego wyrazem jest za- niebieskie scian naezyri wskutek zadziaJania azenem oraz po- aowc w wyniku wykonania odezynu tripaS. Dookola tych naezyri Ijnankietowate skupicnia komorek limiocytowatych i histioeytow. iy skupienia te iqczq sig ze skupieniami takieh komorek wokol el] scgmentowych i tworza jeden zespoi. Oskrzcla piatowe majq one swiatio i sa wypelnione masami sluzowyrm z nielieznymi, za- Ji w nich granuiocytami. Masy sluzowe daja silnie dodatni od- ipiS (barwiq sig intensywnie buraezkowo) i sc isle przylegajcj do po- linablonka. Mi^dzy komorkami cylindrycznymi wyscielajqcymi jyWa tych oskrzeli znajduje si^ bardzo duzo komorek kubkowych. Ich daje siaby odezyn z mueykarminem -- jest bJadorozowa silny odezyn paS oraz tripaS -- jest intensywnie buraezkowa. I^fckowaniu dimedonem zabanvienio tych mas w odezynie paS nic sifl. Ponadto w cytoplazmic komorek eyiindryeznyeh widac 'vntc kr cirnfo i i eozyn|l tie ziarenka paS-dodatnio. Wlokna kolagenowe w scianie oskrzech w miare uplywu czasu stajg siQ coraz grubszc (barwiq sie na niebiesko), a wiokna sprqzyste ulcgajq fragmentaeji i widocz- ncdemal The end Mag. 1%3X1 V postaci krotkich, cienkich brqzowych nitek (barwienie orcein^), fc^rro w niektorych oskrzclach nast^puje mctapiazja nabionlta wo* llcgo w nablonek wielowarstwowy plaski (rye. 7 i U). *nt :i i 7 111 in*i i' ' iV ilil ilWWTWiiiiiri ucc 057702. 13 Jerzy Popow -k * < :i ,'#?* ' .w. w ! -.is 'fWvS Rye. 7. Szczur po 8 micsiacach naratania na dzialanie pylu. Metiplazja pia blonkowa blony sluzowej oskrzcla platowcgo. Tw6r torbielowaty tut pod styeznym nablonkiem wypelniony sluzowq mas*. Barw. mueykarminem. Paw. 1 Fig. 7. Rat after 8 months exposure to dust. Metaplasia of the squamousmucous membrane of the lob3r bronchus. Cystoid formation just under Utt) plastic epithelium filled with mucus. Staining: mucicarminc. Mag. 12,5X1C.> Wi k2LW trs:. Rye. 8. Szczur po 8 miesiacacli narazania na dzialanie pytu. W scianie oaknela tnwego iito r.gniska gruczolowe oraz ccwy gruczolowe wyicielonc nablfl kostkowym. Barw. hcmatoksylinq i cozyng. Pow, 12,5X18. F'g. 8. Rat alter 8 months exposure to dust. In the wall of the lobar br solid glandular loci and glandular duct lined with malleolar epithelium. St homatoxylin-cosin. Mag. 12,5x16. ucc 057703 Wplyw pylu poiiehlorku wuiylu (PCWt na uklad oddochowy szczura 19 gt-i * pylu. Metaplazja piaskanaTDieiowaty tui pod metaplaT: ucykarminem. Pow. 123* 14, ia of the squamous-epithelial ration just under the meta- carmine. Mag. 12,5X16. W najblizszym otoczeniu oskrzeli widac skupienia komorek limfocytowatych i histiocytarnych. Niekicdy odnosi si wrazenie, zc* noblonek cylindryczny oskrzeli piatowych nawarstwia sie lub tez rozrasta si^ jezvkowato w glab sciany (rye. 9). W 11 i 12 miesiquu narazania na dzialanie pylu PCW nablonck rozjzerzonych oskrzeli piatowych jest niski. splaszczony. Wlokna kolagenowo w scianie tych oskrzeli majq wygl^d grubych, szerokich, niebiesl.ieh, jednorodnych pasm (barwienie azar.em). Blona podsluzowa jest zna1 znic poszerzona. Znajduj^ce sie w niej cewy gruezoiowe sq albo torbielt wato rozszerzone (rye. 10) i wypelnione bladorozowa zawartoscig, dajgcg slaby odezyn z mueykarminem, a silniejszy paS, albo tez maj% wyglqd litych ognisk eewkowatych bez swiatla, zbudowanych z nablonka kostkowego. (rye. 3). Niekiedy torbielowato rozszerzone cewy wypelnione paS-dodatnimi masami znajdujg sig tuz pod metaplastycznym nablonkiem wielowarstwowym plaskim, do ktorego prawdopodobnie wtopiony jest ich przewod wyprowadzajgcy (rye. 7). Migdzy tymi cewami stwierdza sig dose liczne rozrzucone komorki limfocytowate 1 histiocyty (rye. 3 i 10) oraz dosb szerokie pasma wlokien kolagenowych, barwigcych sie azanem na niebiesko. Opisane zmiany obserwujc sig od 7 miesigea narazania na dzialanie pylu. Oskrzela segnentowe ulegajq rozszerzeniu po 3 micsigcuch trwania doswiadezenia. 'vtu. W Scianie oskrzela pievc wysciclone nablonkiem . Pow. 12,5/15, all of the lobar bronchus colar epithelium. Staining: 16. Szczur po 9 micsiauach narazania na dzialanie pylu. Fragment oskrzela plarn. Wpuklanic si<; nablonka wysciulajtiecgo swiatlo oskrzela \v slab sciany. *Tac!?lc z komorek liinfoeytowatyair. poci nablonkiem, fiarw. hematoksylina i eozyna. Pow. 12,5,, le, . * Hat aflui- months exposure to dust. Part of lobar bronchus. Protrusion of "ytl-eliun: lining the lumen of the bronchus within the wall. Infiltration of lympholatf-hko cells under the epithelium. Staining- hcmatoxylin-cnsin. Mag. 12,5X16. ucc 057704 +> S, L;- X 4 I jf 1 i/j vV,T, ^7 1 *' a*; 20 Jerzy I'npow W tym okruiie komorki ieh nabionka ulegaja splaszczeniu, a migdzy n; mi pojawiaja sit; komorki kubkowe, ktorych cytoplazma daje bardzo sla by odczyn z mucykarminem, a silnie dodatnio wypada odczyn paS -- cy Jr * 26? A* Nx &JSM 'J5j Rye, 10. Szczur po 8 miesiacach narazania na dzialanie pylu. Torbiclowatorzone cewy gruezctawc w icianic cshrzeli platowych. W swietle cew blad bezpnstnc:o-we masy, Barw. homatoksyiinft i cozynt). Pow. 12,5X18.: ' rig. 10, Rat. after 3 month* exposute to dust. Cystoid enlargement of glandular i in the wall of the lobar bronchos. A pale pink amorphous mass in . the .lulMB the ducts. Staining: hcmatoxyim-cosin. Mag. 12,5 - 15. topiazma burwi sit; intetisywnio buraezkowo. puS -- doclntiuo' zia pojawiajg sig rbwniez w cytoplazmie komorek cylindrycznych. nabionek tych oskrzeli nawarstwia sig (rye. 11), a niekiedy nawt**' metapiazji w nablonck wielowarstwowy piaski (rye. 12). Wowczar'W^ blizszym otoezemu widac skupienia komorek histiocytarnych lieznc pasma szkiiwiejacej tkanki lqezncj. 1 W miarq upiywu czasu wlnkna kolngirnowo w seiimie oskrtelt towych staja sig eoraz grubszu i majti wyglqd nicbieskich szeroklfiS. w barwieniu azanem. Pod koniec 12 miesigea doswiadczenia'wi iagonowe ulegajg szkliwiemu (rye. 13), a nablonck zanikowi: ' takzc ulegaja gruezoly znajdujgce si? w blonie podsluzowcj. P; od 8 mit'sitjca narazania na dziakmie pylu dookola niektorych : scgmentowych zaznaeza sig obfile mankietowate skupienia komd focviowatych. W oskrzclikach zmianv palologiczne pojawiajg sig dopierO w #. siacu doswiacicxeniu. Polega;a one na rozrastaniu sig komdrek ucc 057705 iu, a mifdzy niiaje bardzo siaczyn paS -- cy- Wplyw pylu poiichlorku wmylu i?C\V) n.a uklad cddechowy szczura m Tew 21 uelowato roz** '\v bladoruiow*. 12.5X16. r glandular dr; in . the lumen n:u ziarniste ych. Poza `J iy nawet Ul -wczaa w ych oras * >. krzeli xerokich m wldkna owi. Zonil '-j. Poc|k irych komarek Ik ro w 9 morek t Vr! re 11. Szczur po 8 miesigcach narazania na dzielanie pylu. Fragment oakrzela Btowcgo. Rozrcst nablonka cylindrycznogo craz jego zwyrodnienie iluzowe. Duio ltomorek kubkowych. Earw. hematoksylina i eozyna. Pow. 12,5X16. H. Rat after 8 months exposure to dust. Part of segmental bronchus. Prolife* ! cylindrical epithelium and its mucous degeneration. Numerous beaker cells. Staining: hematoxy'.in-oosin. Mag. 12.3:-'1G. M ;w3 yii *! *tl , Siczur po 7 micsiacach narazania na aziaianie pylu. Metaplazja plaskonaea nablonka oskrzela sogmentowego. \V rciamc histiocyty i komorki limfotmiedzy pasmami tkanki Hiczr.cj. Bavw hematoksylina i enzyru-j. Pnw. 12.SV 16. Lt&Rat alter 7 ninths exposure to dust. Sciuamnus metaplasia iu the segmental *JWs cpitheiium. In the wall, lostioeytes and lymphocyte.like cells between bands of connective tissue. Staining: hematoxylin-cosin. Mag. 12,5 '16. ucc 057706 f-, v I'If *4*; f. w f 4f* 3.. 22 Jerzy Papow cytarnych i limiocytowatych w kierunku ich swiatla i wpuklania w sciane oskrzehka na ksztalt hrodawek. Niektore twory brodawkowati sq pozbawiono nabionka oskrzclowego. W miar^ uplywu czasu dooko ^2 - :>y- .4 M$A IVil % l **' ' Rye. 13. Szczur po 9 miesiacach narazania na dzialanic pylu. Zanik nabionka oakr ia segmentowcgo. Rczplen wtoknistoj tkanki iaczncj w scianie oskrzela. kcmatoksylinq i cozynq. Paw. 13.3 10. Fig. 13. Rat altar 9 months exposure to oust. Atrophy of segmental brondM epithelium. Proliferation of fibrous connective tissue in the bronchial walL Staining^ hematoxylin-eosin. Mag. 12.5 10. fet oskrzelikow gromadzi si$ coraz wiejeej komorek limfocytowatych i h; cytow (rye. 14), ktore wypciniaja ubytki w nablonku oskrzelikdw (i 15). Wlokna spr^zystc w icianie oskrzelikow w miejscach ubytk6w gajq rozpadowi i w barwiemu orceina widoczne sq w postaci ciei krotkich, pojedynezyeh brqzowych nitek. Budowa mikroskopowa guzkowatych ognisk o wyglqdzie plastra du. ktore znuiaziem u szczurow po 7--12 miesiqcach narazania na lanie pylu PCW, przedstawia sie nastepujqco: zawieraja one twory bielowate wyscielone nablonkiem cylindrycznym. Micjscami widai dawkowatc wyrosla, skladajace sie zc zr;bu Iqcznotkankowego niebieskie pasma w barwieniu azancm) pokrytego waleczkowatym blonkicm, kiory robi wrazenio ogn.iskowego nawarstwiania siQ albo metaplazji \v nablonek wivluwarstwou-y piaski (rye. 16, 17). Tcgo dzaju metaplaz'a plaskonablonkown zdarzala siq tez w oskrzelach r v' lowych i segincr.towyeh. Miecizv cyiindrycznymi komorkami bez mtga* wek tkwia dose liezne komorki kubkowe. ktorych cytnplazma daje m. * ucc 057707 ia i wpuklania sit i,4 vory brodawkowate ^ ywu czasu dookola 'wsr Wplyw pylu poliehlorku winyiu (PCW) na uklad oddochowy szezura 23 trti l % ' .nik nablonka oskrw*- .anie oskrzela, Bare, segmental broncln* i onchial wall. Stainii if '# *4 t14. Szczur po 11 miesigcach narazania-na- daialanie pylu. Zwyrodnienie 41uzonablonka oskrzcllka. Ma jednym biegunie nagromadzone w ognisku kombrki limfocytowate. Barw. hematoksyling i eozyng. Pow. 12,5X10. ' 14. Rat after 11 months exposure to dust. Mucous degeneration of bronchiole ^4>ittelium, At one pole an accumulation of lymphocyte-like colls in a focus. 1 Staining: hcrr.atoxylin-cosin. Mag. 12,5X10. ytowatych i hiatto*' t oskrzelikow (r* ach ubytkow ul* w postaci cienkk urn .adzie plastra mtar| narazania na dxb*) ft one twory iscami wida 1 -ankowego (grubt^ 'aleczkowatym ania sic albo 16, 17). Tcgo v oskrzelach idrkami bez ,-lazma daje silnigJ 15. Szczur po 12 micsi^cach narazania na dzialanie pylu. Rozszcrzone swiatto Twlika. Wpuklanic nablonka oskrzciika przcz rozrastai^ce siQ kombrki limfocy- mwate i hisnocyty. Barw. hcmatoksylina i cozyng. Pow. 12,5 : 10. 15 Rat after 12 months exposure to dust. Enlargement of bronchiole lumen, rusion of bronchiole epithelium due to proliferation of lymhocyte-like cells and histiocytes. Staining: hematoxylin-cosin. Mag. 12.5>'10, ucc 057708 t* Jerzy Popow I .. Rye. 16. Szczur po 11 mieaigcach naraiania na dzialanie pyhi. tego ogniska. Brodawkowate wyreila w kierunku swiatla, pokrytr nab chami zwyrodnicnia. Barw. hematokaylina i cozyng. Pow. Fig. ia. Rat after 11 months exposure to dust. Part of nodular focnh' growth towards the lumen covered with an epithelium with degenerattm Staining: hematoxylin-eosin. Mag, 6X8. ;T<Wj.r4. . V# Rye. 17. Wyeinek z brndawknwatego tworu. widoeznego na rye. 16. kryte nablonkiem ptaskim, nucjscami zas cylindrycznym. wykazuJaeym micrnego wydziclania. Barw. hcmatoksyling i eozyng. Pow. IZJxK.fjj Fig. 17. Section at papillary formation seen in figure 16. The papillae W| covered with squamous epithelium but in some parts cylindrical < sings of excessive secretion. Staining: hematoxylin-eosin. Magi ucc 057709 t t Wplyw pvlu policluorfcu wav'iu tPCW) na uklad oddeehowy szczura 25 :ment guikow^ ablonkiom i c*0'< 8. locus. Papillary generative tni odezyn paS -- barwi sie intonsywme buraezkowo. paS -- do^.Alnie masy tvypeiniaja cakze swiatlo tych tworow torbielowatych. Jlbuwig sie mueykarminem na bladorozowo. Innq natomiast budowi? mikroskopowg u szczurow tego samego okresu ptirazania na dzialanie pylu maja .duze twory torb; .-towa-te wypelnione '"ftanowatymi masami. Sa to wielkie cienkoscienne ja-nv, przy czym scia- zbudowana jest zc szklisto zmienionej tkar.ki laeznej. nie majqcej t wyjcioiki nabionkowej. W swietle tych jam znajduju sie bezpostaciowe VjT;4bnoziat'niste masy, a wsrod mch tylko miejscarru -vidac granulocyty. L^ieakcja Hale'go u wszystkich zwicrza.t wypadla uje'.inie. Liczba komo- tueznych, ktorych cytoplazma blekitem toluidym barwi sit; na kolor ICzkowofiolkowy, nic ulega zwiekszeniu: spotyka sit; jc 'pojedyneze TtfiA oplucng lub w poblizu razszorzonyen oskrzeli. Ziarnistosd w cyto- lic komorek zernych. znajdujgcych si^ w przcgrodach mi^dzyp^fffceriykowych w poblizu naezyn krwionosnych, nie zawierajg zelaza ani [4iruwartosciowego, ani trojwartosciowego (barwienie wodlug metody ibulla i Perlsa wypada ujemnie).. 4. GRUPA III. ZMIANY PO ZAPHZESTANIU NARAZANIA NA DZIALANIE PYLU POLICHLORKU WINYLU (SZCZURY NR 39--<iO, ODSERWACJA OD 1 DO 8 MIESI^CY) [fSpoirbd 22 szczurow tej grupy pod koniec pierwszego miesigea obser- cji po przerwaniu narazania na dzialanie pylu PCW padlo 6 szczurdw 39--44). Na sekcji u wszystkich zwierzgt stwigrdzilem w plucach 'jon rozedma i rozszerzeniem oskrzeli obccnosc licznych guzowatych lub Vbielowatych tworow wypdnionych g^stg, smietankowatg. ciggngcq sie ..pwirtoscig przemieszana z kaszowatymi masami. Niekiedy cale pluco ilo si<? z eienkosciemiych Lorbielowatych tworow. Pozostule przy 16 szczurow (nr 45--GO) usmiercalem w odstepach l-miesiecznych ilszczury jednorazowo). JObraz m a k r o s k o p o \v y. Wsrod pozostalych przy zyciu 16 szczu- ' u 8 usmierconych w zaplanowanym terminie na sekcji stwierdzilem bezpowietrznych, drobnozrazikowycn guzkowatych twardych (rye. 18) podobnie jak w plucach u zwierzgt grupy II. Poza tym duze torbielowate twory dose miekkic (rye. 18) majgee na przekro- I>dmk4 sciane i wypelnione kaszowatymi masami przemieszanymi ze tg, cz^sciowo smietankowatq trescig. Ityatne zmiany spotkalem zarowno u szczurow po 1, jak i po 8 mio- ,u, Brodnwkl p jqeym cechjr M po przerwaniu narazania na dzialanie pylu. U pozostalych iirow po otwarciu klatici piersiowej pluca nie zapadaja si$, nad- 12,5^ 1. puszvste, bladorozowe, podezas przekrawania trzeszczg nie tak i{)iilae are msfastp -(jj .thclium showu^ inie, jak piuca prawidlowe. Powierzchnia przckroju bladorozowa, Z powierzchni przckroju storeza nskrzoln o swietle poszerzonvm :12.5 ifi. fr#W*lowntoi sciame. Po ucisniedu wvriouywa sic '/. nidi sluzowa znwar- W rr fm L )"1 4: a 26 Jerzy Popov.- tosc. Przez opiuenq przeswiecajq szyfrowe rozsiane punkcikowata,j niska. Obraz mikroskopowy. U wszystkich zwierzqt tej grupyJl znaeza sie rozedma pluc, jednak o mniejszym nasileniu r.z u szc 1 > 'i Rye. 18. Szczur obsertvowany przez 7 miesnjey po 12-miesi^cznym naraianiu M < lanie pylu. Obraz makroskopotvy. 1 -- drobnozrazikotvatc guzkowate twarde i 2 -- duze twory torbielowate. T'.ii. 13. Rat under observation for 7 months after 12 months'exposure ta Macroscopic picture. J -- foci of microlobuiar nodules. 2 -- large cystoid grupy II. W przegrodach miedzvpeeherzykowych w miarg uplywu coraz rzadziej spotyka sit; naezynia krwionosne otoezone mankietawJ morek limiocytowatych. W osmym miesiacu obscrwacji po zak doswiadezenia wokol naezyn krtvionosnych widac tylko pojedyncM:! morki limfocytowate. Swiatio tyeh naezyn jest szerokie, splaszczone. W scianie widac ciensze (w zestawieniu z nitkowate niebieskie wlokna kolagenowe (bapwienie azanem). la platowe majq swiatio znaeznie poszerzone i przewaznie scigtym plynem bialkowym, kwasochlonnym, przemieszanym z granulocytami oboj ^tnochlonnymi. Plyn bialkowy zawiera sluz (f rozowy w barwieniu mueykarminem) i znaeznie mniej substancjl; datnich tv porotvnaniu z grupq II (tv odezynie paS jest bladobur Oskrzela te tvysciela niski nablonek cylindryczny z lieznymi ka kubkotvvmi w l miesiacu po przcrtvaniu narazania na dzialani* W cytopluzmie kemorok cylindrveznych wystppujq drobniutkie paS-dodatniv. W miarv upiytvu czasU slopniotvo maleje liezba ucc 057711 Wplyw pyiu poiichimku winylu (PCW) na uklad oddcclmwy szczura 27 punkcikowat* zqt tej grupf-1 oiu nii u '/'I ,*j :wSa" kowych i pod koniec 8 miesiaca obserwacji sg one pojedyneze. Cytokomorek kubkowych poczatkowo zawiera malo sluzu (barwi sift sr6zowo mueykarmmem), a duzo substaneji paS-dodatnich (barwi sift mie buraezkowo). Pod koniec zas obserwacji odezyn na sluz jest uy, a odezyn paS wypada slabo dodatnio (barwi sift bladoburaczko. W tym czasie znikajg takze drobniutkie paS-dodatnie ziarenka z cy- ly komorek cylindrycznych i rzadko spotyka sift ich metaplazjft tanablonkowg, U dwoch szczurow (nr 59 i 60) zabitych po 8 miesigod przerwy w narazaniu na dziaianie pylu stwierdziiem obecnosc *ych zielonkawonicbieskawych ziarnistosci mukopolisacharydow kwas- (odezyn Hale'go) w cyioplazmie komorek nablonka oskrzeli ptatoi segmentowych oraz w cewach gruczolowych btony podsluzowej oskrzeli. Podobne ziarnistosci znajdowaly sie w nablonku drobnozrarh guzkowatych ognisk. U pozostalych zwierzgt odezyn Haie'go idl ujemnie. tna kolagenowe w scianie oskrzeli platowych sg grube, jednorodne, sift ciemnoniebiesko azanem przez caly okres obserwacji. Barwiefkrjt metody Gomori'ego wskazuje na zagftszczenie wlokien srebrochlon- 'iv*; j;;/m nrmlath*l 4kowat* twifit ii . nths'expoaui* 1ft j large cystold miarft uplywfti zone mankieWBTl wacji po :ylko pojedynCWtl szerokie, awieniu z me azanem). zewaznie nieszanyra % uwiera iluz (i ,.ej substancjl Mjst bladobur /. licznymi k a na dzialaid* drobniutkie naleje liczbo // `JT! Smur obserwowany przez 8 miesiecy po 12-miesiecznym naraianiu na pylu. Gruczoty w fcianic oikrzola sg w stanie zaniku. Wybitny rozplen I tftcme} mi%dzy nimi. Wida4 tei skupienia komdrek limfocytowatych i hittio- cytdw. Barw. hcmatokaylina i eozyng. Pow. 12,9X10. , tfc Rat under observation for S months after 12 months'exposure to dust, glands in the bronchial wall. Marked proliferation of connective tissue i the glands. Groups of lymphocyte-like cells and histiocytes are also evident. Staining: hematoxylin-cosin. Map. 12.5 IG. ucc 057712 ^'7ayV; 28 Jerzy Popou nych -- czarne grube pasrna. Wlokna surezysto zas stj nieliezne, w postaci cienkich, poprzerywanych brazowvch nitek (barwienie orcein^) bqdi.f bralt ich jest w ogole w miejscach ubytkow w seianie oskrzela. iA*?^ -m. nan. t6 il Rye. 20. Szczur o'oserwowany przez 3 miesigee po' 12-miesigcznym naraianiu dzialanie pylu. Fragment sciany oskrzela segmentowego. Zwyrodnlenie iluzowe i blnnka. Grubc poiir.a tkanki l^czr.c; w icianic. Barw. hematoksyling 1 eoz Pew. 12.5^ 10. * F't; jn Rat uaaor observation for 3 months after 12 months'exposure to dust. Part of wall of segmental bronchus. Mucous degeneration of epithelium. Thick band of connective tissue in walL Staining: ncmatnxylin-eosin. Mag. 12,5 ' 10. Blona podsluzowa jest szeroka, znajdujq siq w niej liezne cewy grucztK/'* lowe z szerokim swiatlem, wypeinionym zawartosciq daj^ca slaby odezyn * z mueykarminem, a silr.ie paS-dodatni (barwi si? intensywnie buraezko-^ wo). Migdzy cewami gzuczoiowymi znajduja sig bardzo liezne komortt.^1 limlocytowate. Pc 3--k miosiaeach po przerwaniu narazania na dzialani*-*] pylu swiatlo cew gruczolowych jukby zapada sig. Miedzy cewami poja-j wiajf) sig komorki mlodej tkanki Jqcznej oraz liezne wlokna kolagenov lbarwii\ sio azanem w postaci szerokich niebieskich pasm, ktore^otaezajgj U: cewy) (rve. 19). Miejscami tkanka laezna rozrasta sig szerszymi pasma*^ mi, a migdzy nimi znajdujq sig liezne rozrzucone lub w skupieniach ko| morki limfoeytowate i histiocyty. Wsrod pasm tkanki Iqcznej znajdujg wlokna srebroehionne (barwia sie wg metody Gomori'ego na czarno^ a brak jest wiokien sprezvstych (barwienie orcetna). Niektore ccwy gru-il czolowe sa toi bielowato rozszerzonc i wypelnione bladordzowymi, jedno*J rorinvmi mas.'.mi. rinjnevnu siabo douatni odezyn z mueykarminem (barwi^ ucc neliczne, w P^l nie orcein^) i^rzela. znym narmn:la idnienie 41uzow* : .tokayling 1 eot oosure to duit. , hum. Thick band < Mag. 12.5.--10. Wplyw pylu policulotku v.'iii.\lu (fCW) uu umzu outieeliowy szczura 2`J > bledorozowo), ti ujemny odczyn paS (n.e barwiij sit,*)- Swiatlo okr^gle lowalne oskrzeli segmentowych w 1 miesiqcu po przerwaniu narazania ladtialame pylu wysciela nablonek cylindryczny z dose lieznymi komor- l kubkowymi, wykazujqcymi cechy nadmiernego wydzielania sluzu. Un zawiera duzo mukopolisacharydow obojQtnych (w odezynie paS dg siq intensywmo buraezkowo). Drobniutkie oaS-dodatme ziarenka jduja .mo takze tv cytoplazmie komorek cylir.dryeznych. W scianie ^4ndi .segmentowych widac szerokie pasmo wlokniejqcej tkanki lacznej Inrwi siq niebiesko azanora i czarno wg metody Gcmori'ego). (rye. 20). miaie uplywu czasu w nablonku oskrzeli segmentowych dose szybIBnniejsza siq liezba komorek kubkowveh zawicrajqcych ciala paS-doBMb w 4 miesiqce po zamechumu narazania na dziulanio pylu nie widac ilych komorek. W tym czasie zmkujq rowmoz z cytoplazmy komorek irycznych drobniutkie ziarnistosci paS-dodatnie. VV 8 miesi^cy po raniu narazania na dziaianie pylu w scianie oskrzeli segmentowych fiuje sit; szerokie pasmo tkanki laeznej i nie wykazuje cech szklii. Miqdzy komorkami cylindrycznymi nablonka, ktorych cytopiazma tzynic tripaS barwi sie zolto, widac juz tylko pojedyneze komdrki kowe zawierajqce w swej cytoplazmie sluz (rozowo barwi si$ mucyBcm), a nie zawierajEjce ciat paS-dodatnich. U 1 szczura (nr 53) p&CV*'*;W <>! pj'fStti .czne cewy gr -M^cg slaby mie bur .iczne kt .nia na dzial jzy cewami vlokna kolage sm, ktdre ot szerszymi w skupieniach 1 laeznej znajdujg;| /n'ego na Viektore cewy . lorozowvmi. j ' .knrmmem (bar ** rv: u Szciur cliscrwowany przez 2 micsigco po 12-miesiqcznyiTi narazaniu na pylu. Komdrki limfocytovvate i histiocyty wpuklajqco czqsc sciany oskrzeIdea do jcS" swiatlo. Barw. hematoksylinq i eozyr.q. Pow. 12.5 : 18. .1 Rat under observation for 2 months alter 12 moiUhs'oxpe.suro to dust. <"<yte*iikc cells and histiocytes causing part ot the bronchiole wall to protrude into its lumen. hLu.ning. hcinaio.\ylio.-eo.-:r.. Mag. 12,5 lti. ucc 057711 30 Jerzy Popow . I spostrzegaiem kilka obolt siebic znajdujgcych sip torbielowato rozszerzo*| nych oskrzeli segmentowych, wyscielonych bardzo silnie splaszczonym na-? blonkiem. Dookola tych oskrzeli rozrastala sip wloknista tkanka Iqczna, za* wierajaca jeszcze sporo komorek limfocytowatyeh i histiocytow. Swiatlo ych oskrzeli jest, paste. Ppchcrzyki piucnc w sgsicdztwie tych rozszerzo* ^ nych oskrzeli bezpowietrzne, czpsto obficie nacieczone granulocytaral;{ zajmujpcymi niekiedy po kilkanascie ppcherzykow. W srodku tych naci*-j kow stwierdza sip rozpad. U wszystkich zwiorzqc zauwazylem nieznaezne, 'stopniowe zmniejszanitt sic liezby komorek limioeytowatych, otaczajpcych mankietowato te* oskrzela. Pod koniec doswiadezenia (w 12 miesiecu narazania na dzialaniol pylu) wokol oskrzelikow nagromadzily sic liezne histiocyty i komorki lim-t^j foeytowate tak dalece, ze miejscami wpuklaly scianp oskrzelika na ksztalt " brodawki. Po 2 miesi^cach od przerwy w narazaniu na dzialanie pylu wy-^ zej wspomniane komorki nadal rozmnazaja sic i uwypuklaj^ scia oskrzelikow juz w lieznych miejscach (rye. 21). Wsrod komdrek limla towatych i histiocytow znajdujq sic nieliczne i cienkie wldkna kolagt we (barwiti sic niebiesko azanem i brunatno wg metody Gomori'ego). 7 miesi^cach od chwili przerwania doswiadezenia swiatlo oskrzelikdw wybitnie zwczone i znieksztalcone wskutek wpuklania sic opisanych hi row brodawkowych. W ich warstwie podnadblonkowej tkanka Ipczna i ga szkliwieniu (jednolicie niebiesko barwi sic azanem), a powierzchniat'^ czpsciowo pokrywa sip splaszczonym nablonkiem. Oprocz opisanych zmian dookola mektorych oskrzelikow w 1 miesii po przerwaniu narazania na dzialanie pylu mozna dostrzec pasina tki Iqcznej czpsciowo wiokniejgcej, a mipdzy nimi komorki limfocytot i histiocyty (rye. 22), lub tez obfite skupienia komorek limfocytowatj wypelniajucych ubvtek w :ch seianic. W 4 miesipcu od przerwania swiadczenui niekiedy oskrzeliki mam nieregularnc, gwiazdkowate swiml !*{ i sc wyscieione niskan nablonkiem (rye. 23). Do tych oskrzelikow wpt jC sic pasma uanki Ipcznej zawierajqcej wlokna kolagenowe (barwic azanem na niebiesko) i srebrochlonne (barwic sic wg metody Gomori'< na czarno). Poza tym czpsto obserwuje sic rozplcn wlokien Ipcznotl wych (bunviq sic azanem niebiesko) w sasiedztwic oskrzelikow. Pod koniec 8 miesiqca od chwili zakonezenia doswiadezenia obraz podobny, ale mloda tkanka Iqczna stopniowo przcksztalca sic w tki wloknista ijednolite ciemnonicbieskie barwienie sip azanem). Budowa kroskopowa drobnozrazikowych guzkowatych ognisk, spotykanych no w 1, joic i w S miesiaeu po przerwaniu narazania na dzialanie PCW, jest, poaobna do opi.v.nych w grupie II, z tym ze swiatlo tych biolowalyeh lumow wypJ.'uuj.'. yraiuilocyty zanurzone w sluzie, kl banvi sip mucykurniiucm :iu rb/mvo. Budowa mikroskopowa zas di torbiclowatych mipkluch tworow i ieh zawartose jest taka sama, jak salem w grupie II. ucc 057715 > *y* -i. , ' ;; v - . 3to rozszerzotaszczonym nanka l^czna, zai_yt6w. Swiatlo tvch rozszcrzoi*fanulocytami, 'dku tych nacie* Wplyw pyhi polichiorku winylu (PCW) na uklad oddcchowy szczura " ----- * r s/ ." -T i V*"'? >T~ "/I** f ' *4 ** # J I ** j|J% 31 y ". -,*> i- _,v_. 'i-. we zmniejszanie mnkietowato tc ,nia na dzialani# i komorki Umzelika na ksztalt li'tanie pylu wy ypuklajg Scian* omorek limfoey viokna kolagn^` Gomori'egp). Prl oskrzelikdw ji opisanych tw^ ^anka t^czna ulej, a powierzchnia is % *wi Szczur obserwowany przez l miesige po i2-miesiecznym narazaniu na dzial pylu. Rozpien wlokien tkanki laeznej dookola oskrzelika. Nablonek o cechach zaniku. Barw. hematoksyling i eozyng. Pow. 12,5X10. jt Rat under observation for t month after 12 months'exposure to dust (ration of connective tissue fibres round the small segmental bronchus. t-^Miclium with signs of atrophy. Staining: hcmatoxyUn-cosin. Mag. 12,5X10. ,ow w 1 miesigcw zee pasma tkanfcl ' i ki limfocytowat2 . limfocytowatydl| ,U przerwania d^-. izdkowate swialto^ zizelikow wpufc jnowe (barwig .etody Gomori'e kien Igcznotkar , zelikow. zdezenia obraz \.ica si<? w tka .incm). Budowa potykanych zari i na dzialanie pj , iwiatlo tych ,',u w sluzie. ktdryj ,..opowa zas duz taka sama, jak res'sc^ w. SO Siczur obserwowany przez 4 micsiacc po 12-micsiecznym narazaniu na dziaitil.:. Rn/.rastajaca sic *-kanka iaezna wpuklu w wielu micjscach sciang oskrzn- i.ka do jego swiatiu. Borw. hcmatoksvliua i cnzvna. Pow. 12.5X1(1 I! Rat under observation for 4 months alter 12 montlis'exposurc to dust, alien connective tissue causes protrusion of the bronchiole wall in several places into the lumen. Staining: homatoxylin-eosiu. Mag. 12,5X18. UCC 057716 32 Jerzy follow W pierwszym miesmcu obscrwacji po przerwaniu narazania na dzial nie pvlu pod oplucn^ gromadz^ po kilka lub kilkanascie, duze k morki zerne z rozproszonymi brunatnozlocistymi drobmutkimi ziarenk w cytoplazmie. Ziarenka to nie dajq odczynu dodatniogo paS i trip me banvia sio; mucykarmincm, nio zawierajq takze zclaza dwuwartosca^ wcgo am trojwartosciowego (bare icnie wg motody Turnbulla i PerL Jodynic bi^kit toluidyny zabarwil c na zohozlocisto. Miedzy tymi kom6: kami zernvmi dopiero w 3 miesi cu observvacji stwierdzilem pojawie siq libroblastow i pojedynczych iieniutkich wlokien kolagenowych (si biesko barwiace sie azanem nitki). Komorki tuczne przez caly obsenvacji zachowuja si^ poriobnio jak w grupie II. V.. OMOWIENIE WYNIKOW I DYSKUSJA Uzyskane wyniki moich badan wykazujq, ze pyt PCW nie jest kiem fizjologicznie ofcoj^tnym dla ustroju. Dlugotrwale jego wdyc prowadzi do powstawania roznorodnyoh zmian chorobowych w n oddechowym. Xajwczesniej, bo juz po 1 miesi^cu narazania na nie tego pytu, rozwija sie niezytowe zapalenie oskrzeli platowych ze rodnieniem sluzowym komorek nabionka oraz ogniskowa rozedma Powstawanic ogntskowej rozcdmv juz w pierwszym miesiqcu narai: na dzialanie pylu PCW zalezy najprinvdopodnbniej od mechanicznep*? czopowania na kszialt wentyla drobnych oskrzeli. Wlokna miesniowe i! lagenowe sciany oskrzeli ulegajq obrzmicniu, a grudki chlonne ognJ: wemu rozrostowi. W tym okresie oskrzela segmentowe, jak ri oskrzcliki nie okazuj$ zmian niezytowych, natomiast blona podsta naczyn krwionosnych wlosowatych w przegrodach mi^dzypecherzyk uloga pogrubieniu i rozpulchnicniu. a komorki srodblonka obrzmieniu. okola naczyn krwionosnych gromauzii sie komorki limfocytowate i ot ja jo jakby mankietem. Gdzier.iegdzie w przegrodach miedzypschic __ wych w poblizu naczyn krwionosnych spotyka sie odosobnione. kilka komorki zcrnc, obludowane ziaronkami barwmka zawierajqc lazo trojwartosciowe. Po 2, 3 i 4 miosiqcach narazania na dzialanie pylu stwierdzilem 1 rozszerzenie swiatla oskrzeli platowych oraz nasilenie zmian niowych nabionka niz po 1 miesiqcu. Wlokna miesniowe sciany sa_ bardziej pogrubiale i nap^ezniaie niz po 1 miosi^cu, wlbkna kolag: zas ulegajij rozpadowi. Miejscami w scianie oskrzeli platowych o walem powstawanie ubytkow. Wowezas pojawiul si? w tym miejscu svwnv rozplc n kom.'uvk l.mfurylowniych i histiocytow, ktore wypeia laki ubytek. W ivm ukreMe doswiadczcma dookola oskrzeli segment gromariza sio w duzyeh ngmskach komorki limfocytowate. Noblonck scielajqcy oskrzela segmentowe i oskrzeliki zachowuje swq wysokoa^ ucc 057717 Wplyw pylu pohdiloi-Uu wn.ylu (T'CWl nu ul.iad i.Jucchowy szuzuru 33 'uma na 'A [|duywa (4 cienka warstwa sluzu. W sqsiedztwie oskrzelikow nie spo- lascie, duzc to*> _ jaiem w tym okresie gromadzema siq komorek limfocytowatych. imi ziarenkamt ijq one natomiast mankietem male naczynia krwionosne w prze- ,o paS i tripaV1 Sjpodach miqdzypqcherzykowych. Pqcherzyki plucne nadmiernie rc.dqte . dwuwartoscio* .wyltazujq typowo ccchy rozedmy. nulla i Perlsaj. & Na podstawie obrazu zmian patologicznych w piqrwszych 4` miesiqcach ty tymi komiV- tiwmania na dzialanie pylu PCW mozna twiordzic, ze pyl PCW dost"jqc ".lem pojawivni*^ do narzqdu oddechowego wywoluje we wczesnym okresie niezyt ilu- igenowych (ni#- oskrzeli platowych i rozedmy piuc. W miarq uplywu ezasu zwjrod- >rzez caly olutt-^j ie sluzowe obejmuje stopniowo oskrzela segmentowe i oskrzelik? lecz bardzo slabo wyrazone. Rownolegie ze zmianami zwyrodnieniowymi 1 oakrzelach obserwuje siq bardzo zywv odezyn ze strony ukladu limfa- nego. Komorki limfocytowate gromadzq siq me tylko wokol naezyh rionosnych w przegrodach miqdzypqeherzykowych, lecz takze w seianie nie jest xwii ili. W4r6d zmian obserwowanych u zwierzqt naraionych na dzialanie pylu jego wdych przez nastqpne 8 miesiqcy na pierwszy plan, poza narastaniem yeh w na zwyrodnieniowych, wysuwajq sie zmiany rozrostowe i metapla- ..zania na < s. Dotyczq one zarowno nablonka oskrzeli platowych, jak i segmen- :owych a nawet pojawiajq siq vy nablonku oskrzelikow. Na tie zmian va rozednwfj itowych skladnikow oskrzela powstaja Lorbielowate ogniska, z bro- ii.siqcu nara towatymi wyroslami pokrytymi nablonkiem cylindrycznym lub plas- mechanic Nablonek wyscielajacy te ogniska wykazuje zwyrodnienie sluzowe. . miqsniowe i JMndcrna ilosc sluzu gromadzi siq w swietle tyeh brodawkowatych chionne ogni* [dpdtk, czqsto nastqpuje wtornc zakazenie, co doprowadza do ropiema. we, jak r6v mikroskopowy opisanych ognisk jest podobny do obrazu torbieia- otona podstaa zolaka. vpqcherzykov obrzmieniu.! tW kianie oskrzeli platowych i segmentowych, majqcych poszerzone Jo. stwierdza siq szerokie pasma tkanki Iqcznej z komorkami limfo- vtowate i oti qdzypqcher itymi miqdzy jej wtokienkami. Wlokna miqsniowe w seianie tych leli zanikajq. Powstalc rozszerzenia oskrzeli czQsto ulegojq wtorne- osobnione lub rBkazeniu. Wowczas swiutlo ich just wypeimone plyneni sluzoworop- zawierajqccgo , a nablonek ulega zumkowi. crdzitem wi< zmian zwyr sciany ' tokna kolagc itowych obs ivm miejscu ktore wypel* .oil segmentowjqfcf ,,tc. Nablonck wq wysokok. kortcowym okresie narazania na dzialanie pylu, czyli po 12 miesiq, wokol oskrzelikdw gromadzq siq granulocyty i histiocyty. Te ostatnie iy brodawkowato wpuklajq scianq oskrzelikow do swiatla, znieJcajq i zwqzajq je. W swietle czqsto znajduje siq siuz z granulocytarRozcdma pluc, powstala w poczqtkowym okresie narazania na dzia- pylu, najprawdopodobmej zaiezy od mechanieznego czopowaI'tekrteli. W miarq uplywu czasu rozedma nurusla. fej rozwoj w poz- okresie wiqze siq ze znnanami zwyrodnieniowo-zapalnymi fWwkrzclach i oskrzehkaciv, tworza siq duze pecherzo, w ktorych gromaF4hB iiq wysiqk zlozony przewaznie z granuloeytow obojqtnochionnych. ay takich duzyeh pqeherzy ulegajq wioknieniu, nascqpnie szkliwieniu, ' it n .V i, kj r t ^ 34 Jerzy Popow s* a nagromadzony w ich wiotle wysigk -- rozpadowi (masy kaszowate);! toicioi Poza zmianami rozrostowymi i metaplastycznymi nablonka spo$trzegar| zlocist Jem w tym okresie takze rozrost gruezolow w scianie oskrzeli platowyc tego si Powstawaly nowe Lite ogniska gruczolowe, zawicrajacc wysoki nablonekrg co nie aibo typewe cowy gruczolowe. Z kolei nioktore z tych cew ulegaly torbie-'q znajdi lowatomu rozszerzeniu. W ich swietle stwierdzilem sluz zawierajgcy rau*41 koniei kopoiisachuryciy obojgtne. Migdzy cewami gruezoiowymi znajdowaly si| migdz rozsiane komorki zapalne typu limfocytow i histiocytow. tel ulega; Na podstawio analizy obrazow mikroskopowych pluc zwierzgt narazi r * towah nych na dziatanic pyiu polichlorku wmvlu od 5 do 12 miesigey moznafl twierdzic, ze zmiany paiologiczne wytworzone w tym czasie sg bardziejj nasilone niz po 4 miesigcach narazania na dzialanie pyiu. W czasie nara*] - wych, : pS-d< U plat zania na dzialanie pyiu od 5 do 12 miesigea dochodzi do rozszerzeni**) oskrzeli eraz rozplenu i metaplazji ich nabionka. Do zmion tych czgste.j wych - nabior dolacza sig odezyn zapalny, ktbry dotyezy nie tylko mzszerzonych oskrze-^ li, lecz rowmez oskrzelikbw, a niekiedy i pgcherzykow plucnych. Uog6 niajgc, okres ten mozna nazwac okresem rozrostowo-zapainym. Obserwacje III grupy zwierzgt prowadzilem przez 8 miesigey od chi) przerwania narazania na dzialanie pyiu polichlorku winylu. (Zwierzgta grupy narazalem poprzednio na dzialanie pyiu przez 12 miesigey). Oh lo sig, ze pomimo przerwy w narazaniu na dzialanie pyiu procesy patolo giezne w narzadzie oddechowym zachowujg sig rnznie. .ledne z nich stepujf). inne natomiast cofaj^ sig. W rozszerzeniacli oskrzeli nablonekT*1 ulega zanikowi. ale toex-qey sig proees zapalny dunkoin nidi nie cola sit/j Grube pasma tkanki fgcznej w scianie oskrzeli ulegujg tylko czgsciowe-5 mu szkliwieniu, a zmiany niezytowe w nablonku wyscielajgcym ich swiatj lo utrzymujg sig nawet po 5 miesigcacli obserwacji. W swietle niekt6r rozszerzen oskrzeli znajduj^ sig obfite granulocyty, wykazujgce niek cechy rozpadu. Proees zapalny czgsto obejmuje tez najblizsze pgcherz plucne. W scianie rozszerzonych oskrzeli platowych do konca obserwa utrzymuja sig komorki limfocytowate w postaci dose szerokiego wa Tylko niektore gruezoiy w scianie oskrzeli platowych ulegajg zanikoi i wowczas migdzy nimi rozrasta sig ogniskowo tkanka Igczna. Utrzymuji sig takze nacieki zapalne przewaznie z histiocytow w scianie osk i migdzy cewami gruczolowymi. Inaczej zachowuje sig tkanka lqczna i okola oskrzelikow. W pierwszych micsigcach obserwacji tkanka ta rasta sig niejednokrotnie doprowadzajac do znaeznego zwgzcnia ich ^wiat4 la. Dopiero pod koniec 7 miesigea obserwacji przcksztalca sig ona w tk kg Igcznq wloknistq. Jednakzc migdzy jej pasmami ulrzymujsi sig nade zapalne przewaznie z histiocytow. Oprccz tego spotykalem oskrze w sianie zluszcza;accgo niezytu. Po przenvie w narazaniu na dzialanie pyiu PCVV -sposlrzegalem oplucna gromadzenie sig po it ilka komorek zernych z brunalnozlocistynt^j ziarenkami w cytoplazmie. Ziarenka te me zawieraly ani zelaza dwuv Wpiyw pylu polichiuilcu win., ;u (PCW) na uklucl oUdcchowy szczura 35 i (masy kaszowate). labtonka Spostrzega- oskrzeli platowych. e wysoki nablonek cew ulcgaly torbie* az zawierajqcy mu* v ymi znajdowaly sip sjj w. due zwierzqt naraza-^ 12 miesipcy moina .g :n czasie sa bardziej' nytu. W czasie nara>dzi do rozszerzenia o zmian tych czp ozszerzonych oski >w plucnych. Uogi -zapainym. 8 mtesipcy od chs nylu. (Zwaerzpta.1 '2 miesipcy). Ofc pylu procesy ie. Jedne z nich h oskrzeli nablonekna nich me cofa -|' ,jq tylko czpscic eiclajqcym ich s> IV swietle niektl wykazujqce niek aajblizsze pqche do konca obsc osc szerokiego ch ulegajq zai :a Iqczna. Ut w scianie ip tkanka Iqexnai acji tkanka U zwqzenia ich jica sip ona w itrzymujn sip loiykaicni oskr V spostrzcgniem z brunatnuzlo*t| - ani zelaza d% tosciowogo, ani trojwartosciowego. Blqkit toluidyny zabarwil je na zoltotlocisto. Jak z tego wynika, ziarenka te nie sq hemosyderynq w scislym tego siowa znaczeniu. Mozna je uwazac za tak zwana hemosyderynq starq, eo nie jest jednak rownoznaczne z hemosyderynq istotnq. Ten moj osqd najdujc potwierdzeme w wyniku barwioma blqkitem toluidyny. Pod koniee 8 miesiqca obserwacji po przerwaniu narazania na dzialanie pyiu aiqdzy komorkami zernymi pojawiaja sip fibroblasty. Zmianami, ktore ulcgajq regresji, sa: zanikame mankietowatych skupieh komorek limfocy. Iowatych wokot naczyh krwionosnych \v przegrodach mipdzypqcherzykowych, ustppowanie zwyrodnienia sluzowego oskrzeli, znikanie ziarnistosci p#S-dodatnich z cytopiazmy komorek kubkowych i cylindrycznych oskrze. K platowych i segmentowych, zmniejszanie sip Uczby komorek kubkok *ych w blonie sluzowej tych oskrzeli oraz eofanie sip metaplazji plasko/JiWonkowej. y iletaplazji plaskonablonkowej nalezy poswiqcic nieco wipcej uwagi. ttW grupie II szczurow metaplazja ta zarysowala sip bardzo wyraznie. grupie III natomiast albo zaznaczaia sip slabo, albo nie bylo jej wcale. frvdno byloby przyjqc, ze 16 szczurow III grupy tak bardzo odmiennie Oddzifllaloby na narazanie na dzialanie pylu PCW.-czyli ze ich wtasciwosci FPrfoynowe wybitnie roznilyby sie od odczynowosci szczurow grupy II. flfnrypuszczam, ze u tych zwierzat, ktore pochodzq przeciez z wsobnej hadowli, odczyny nie moga sip wybimie roznic. Zatem nalezaloby przy}4C, re i u tych IS szczurow tez dokonala sip w oskrzeiach metaplazja ^ Jhilionablonkowa, lecz po zaniechaniu narazania na dzialanie pylu PCW jOrtaplastyczny nablonek zluszczyl sip stopniowo i nastqpila calkowita &4*>owa prawidiowego nablonka. Za slusznoseiq tego mniemania przema- fakt istnienia metaplazji plaskonablonkowej u 8 szczurow sposrod , Jakkolwiek ta metaplazja miala nieduzv stopien nasilenia. Jak wipe wynika z 8-miesiecznej obserwacji po przerwaniu narazania dzialanie pylu PCW, czesc zmian patologicznych powstalych w plu- cola sip, czpsc natomiast nie okazuje wyraznych oznak cofania sip. ^Jkzna by wipe z tego snuc wniosek, ze zmiany patomorlologiczne w plu- wytworzone wskutek dziulania pylu PCW, trwajq nawet po przerjego dzialania. Wylania sip pytanic, jakie sq losy pylu PCW? Czy on w plucach, czy tez zostal rozpuszczony w plynach ustrojo^rh? Odpowiedz na to pytanie nie jest latwo, okazuje sip bowiem, ze pyl ma nrawdopodobnie taki sam wspolczvnnik zalumania swiatla, jak im kor.adyjski i dlatego nie mozna go dostrzcc. Pylki PCW nie zai ffryriujq takze w sobie zadnych barwnikow, ktorymi poslugiwalem sip hidaniach. Mozna by przypuszczac, zo pyiki tc rozpuscily sip w plynie (flvi.nvym w plucach. Zo takiej rnozliwosci odrzucac nie nalezy, dowodzq ^triezenia Eernt'a (<ij. Cyiwiku (18), Lachnita (71) itd.. PrrwLstawionc wymki badan piuc szezura po narazaniu na dzialanie PCW wskazujq, ze pyl ten wywoluje w nich zmiany o eharakterzo ucc 057720 i ,I 21 '1. ,I <1 ! i ! 36 Jerzy i'ppow pyiiey. Humes (40) i Harris (41) uwuzajq, ze rodzaj i churakter zmian^ patomorl'ologioznych, rozwijajqeyeh su; w plueaeh w przebiegu pylicy, zalezy me tylko ocl biologicznej aktvwnosci wprowadzonego pylu, lecz takiej od wielkosci jego czqsteczek. Chuchrina (14) w proponowanym przez siebil podziale pylow r.a 7 typow na pierwszym miejscu stawia pyiy wysok toksyezne. Daniszewski (19) uwaza, ze toksyeznie na ustrdj oddzialy przede wszystkun zwiqzki wieikoczqstuczkowe (polimery). One wlasr odznaczajq sie biologicznq aktywnosciq. O toksyeznym dzialaniu polir row donosi takze Hopkins i wsp. (30). Opisali oni zatrucie akrylamide ktore przebiegalo z objawami toksyeznego uszkodzenia ukladu nerwov go. Badania moje wydajq sie wskazywac, ze czqsteczki pylu PCW, ktdr 92%jest mmejszych od 5 /<, dostajqc sie do ukladu oddechowego rowniez toksyeznie, chociaz nie bez wplywu pozostaje ich median dziaianie poprzez czopowanie malych oskrzeli. Za toksyeznym dzi, PCW-przemawiajq giownie-rozszerzenia oskrzeli oraz ich ropne zapaic Zdaniem Aszbela (2) tworzenie sie rozszerzen oskrzeli i ich ropne*: lenie jest cechq charakterystycznq dla pylic toksycznych, okr przez francuskich autorow jako bronchopatie toksyezne (Marchand --A Mechanizm toksyeznego oddzialywaoia zwiqzkow wielkoczqsteczkov probuje wyjusnic I-Iueper (51) w sposbb nastepujqey: makrnczqsteczka zetkmeciu sie z piynami ustrojowymi mo/.e uiegac degradaeji (depoli ryzaeji -- moja.uwaga) i wowczas wbudowuje sie do bialka lub nukle teidow jako patologiczne ziarenka. Tworzy sie nowy zwiqzek polime -bialkowy, ktory moze miec wlasciwosci toksyezne. Fitzhugh (28) za&t syezne dziaianie polimerow laezy z wolnymi grupami rodnikowymij l dqcymi pozostalosciami po miejatoraeh. Grupy te majq sie Igczyb z. 1 kiem. Powstaly w ten sposob zwiazek jest toksyezny i moze naw<| budzac tkanke do rozrostu nowotworowego. Podobnie toksyezne wosci zwiqzkow wielkoczqsteczkowyeh tlumaczq Oppenheimer i wsp,-{ Uwazajq oni, ze powstajqee wolne rodniki reagujg ze sktadnikami kowymi. To wolne rodniki niejednokrotnie prowadzq do depolima kwasbw nukleinowych bqdz tez wpiywajq na proccsy enzymatycwo>l morki. Hedri i wsp. (cyt. za Homorowskim -- 43) oraz Kowalski (67) udowodnili, ze jesli do produkcji PCW uzyje sie ftalanu dwulr* jako zmiekczacza, to gotowy PCW ma wybitnie toksyezne wlaidv prawdopodobnie na skutek niedostateeznej polimeryzaeji. Badaniai] waka (86) i Bobera (8) wykazaly, zc Italan dwubutylowy moze w> odezyny zapalno. SrnoLik (108) natomiast uwaza, ze wlasciwosci tok zwiqzkow wiolkoczqsieezkowych zwiqzane sq z resztkami mono logo zdaniem one to wywoiujq ostro i przowlekle choroby drig chowych. Na podstawie mych bacian nie moge z calq pewnoscie czy czqsteczka PCW ulega depolimeryzaeji i Iqczy sie z bialkiom,wolne rodniki reagujq ze skladnikami ptynu surowiczego bye moze dzialajq resztki monomerow. Faktein jednak jest, te pod7! Wplyw pylu polichlorku winylu (PCW) na uklad oddechowy szczura 37 narakter zmii . iegu pylicy, pylu, lecz takl*! i vm przez siebta 1 pyly wysoko- * ,j oddzialywufc. ). One wlasni*^ zialaniu polit ie akrylamid* idadu nerwo^i u PCW, ktdr howego dzii ,,-h mechanic ..nym dziata ropne zapaU ich ropne:,: -ch, okr larchand oczqste roczqste idacji (dej > lub nuklc ^ek polimet ..gh (28) zaa idnikowymi, .e iqczyc z moze nawet oksyczne imer i wsp. 1 adnikami kc depotimer nzymatycit| Kowalski l. ulanu dwufc zne wlasers vji. Badaniia doze wywc iwosci tofc mi mono .roby dr6g I'wnosciq nalkiom, ctfi 40 oskrzeli, ~<t, ze pod pylu PCW w komorkach nablonka oskrzeli, w ich swietle oraz ^grucrolach oskrzelowych pojawiajq sie ciala paS-dodatnie, ktorych ilosd rda w miare uplywu czasu. Po przerwaniu zas narazania na dzialanie m ciala paS-dodatnie stopr.iowo znikajq. Moglouy to swiadczy6, ze pyt :kw drazm nablonek oskrzeli, powoduje zwiekszenic sie liezby komorek "kabko'vych i zywsze ich wvdzielanie. Wydzielanie to nie ma charakteru Is** ego sluzu (slabo dodatni wynik barwienia mueykarminem), zawiera :`t sporo cial paS-dodatnich. Na podkreslenie zasluguje fakt, ze 1'jre uplywu czasu doswiadezenia wydzielina ta coraz bardziej pozba- jest skladnikow charakterystycznvch dla sluzu (barvCienie mucylinem prawie ujemne), zawiera natomiast coraz wiecej ciai paS-do- l. Po przerwaniu narazania na dzialanie pylu PCW ciala paS-dodosd szybko znikajq z tej wydzicliny, pojawiajq sie natomiast tiki charakterystyczne dla sluzu (barwienie mueykarminem silnio lie). Znamienne jest, ze PCW podany doustnic nie wywoluje zadobjawow toksyeznego uszkodzenia narzqdow wewnetrznych (Homir wsp. -- 46, 49), Badania Hervieux, Tessier (45) oraz Truffert (118) ly, ze zwiqzki wielkoczqsteczkowe pochodne winylu posiadaj^ wia- toksyezne. O toksyeznym dzialaniu polichlorku winylu swiadrfedania wqtroby szczurow narazonych na wdychanie pylu PCW, owadzone przez Cylwika (18). Poza daleko posunletymi zmianami rieniowymi komorek wqtrobowych i odezynowym rozrostem koukladu siateczkowo-srodblonkowego zauwazyi on, ze w komorkach towych pojawiaja sip ciala paS-dodatnie w okresie doswiadezenia, ijq po przerwaniu narazania na dzialanie pylu. Pojawianie sie ciai datnich w nablonku oskrzeli i w wezlach chlonnych zwierzqt doalnych, narazonych na dzialanie pylu poliwinylopirolidonu (pogo zwiqzku winylu), opisujq takze Lowsma i wsp. (74) zaznaczajqc nie, ze wspomniar.e ciala paS-dodatnie znajdowano takze w wezI chlonnych ludzi zatrudnionych przy produkcji tego polimeru, DonieiLachnit'a (71) i Lefaux (72) wskazuja, ze nictoksyczne zwiazki wiel(eczkowe podawane doustnic mogq sie okazac bardzo toksyezne po ido ukladu oddechowego. Wydaje sie, 20 pnlichlorek winylu moz- )r6 do zwiqzkow wielkoczqsteczkowych majqcych takie wlasci- lujqc obrazy morfologiczne w pylicy wywolanej pylem PCW imi dotychczas poznanych i opisanych pylic nalczy stwierdzib, ze spowodowane pylem polichlorku winylu sq nicco podobnc do w pylicy berylowcj i to w stopniu nieznaeznym. Podobienstwo to na jednukowvch komorkach w nacickach zapalnych. Jednakze y berylowej tworzq sie guzki ziarniniakcwc. w pylicy PCW natotwyrainyeh ziurniniakow nie stwierdzilem. W pylicy PCW nie two uld wloknisto-szkliste guzki, jakic obscrwujc sie w pylicy krzeor.i ziarniniaki oibrzymiokomdrkowo. ulegajqcc wloknieniu i za- ucc 057722 lV ' \r >* * 38 Jerzy Popow nikowi, charakterystyczne dla pylicy weglowej. Nie obserwowalem tah rozlanego wiokmenia i szkliwienia wystgpujgcego w pylicy azbestowejj Po dlugotrwaiym stosowaniu pyiu PCW dochodzi do zanikowego zap nia oskrzel', podobnie jak to sig obserwuje w pylicy cementowej. Na uv gg zasluguje takze odmienne zachowanie sig zmian patomorfologicznyc w narzrjdzie oddechowym po przerwamu narazania na dziatanie pytu W pylicy wvwolanej polichlorkiem winylu tkanka Igczna w scianie szerzen oskneii nie bliznowacieje, a wokol oskrzelikdw nie szkliwiejl Utrzymujg i$ nacieki komorek limfocytowatych i histiocytbw w oskrzeli pia owych i segmentowych. Wszystko to przemawia za ode reparacyjnym. W pylicy wywolancj pylem PCW rozplen iimfo i rozrost gruezotow oskrzelowych jest bardziej intensywny niz w pyll beryiowej. Z caiosci porownan wynika, ze pylica wywolana pylem ma swoj odr^bny obraz morfologiczny. Poza tym na podkreslenie guje fakt, ze opisane zmiany patomorfologiczne w narzsjdzie oddecho w przebiegu pylicy wywotanej pylem. polichlorku winylu rozwijaj% i bardzo wolno. Zdaniem Puszin'a (98) jest to typowe dla chordb wanych przez zwigzki wielkoczqsteczkowe. Zestawiajqc wyniki zmian spowodowanych pylem PCW w na oddechowym szczurow mozna wyrazic pogigd, ze pyl ten wywoluje vr.j each pylicy o charakterze toksyeznym. Omowienia wymaga takie duza grupa zwierzat, ktore padly w trakeie narazania na dzialanie W grupie I padly 4 szczury -- u wszystfkich poza rozedmg piuc i niezj oskrzeli stwierdzilem przekrwienie biorne znaeznego stopnia w narzqdK&f wewnctrznych. .Mogioby to wskazywac na niewydolnosc krgzenia, jaca prawdopodobnie przed rozpocz^ciem narazania na dzialanie PCW, ktora narosta pod wplywem mechanic2nego i toksyeznego tego pyiu i doprowadzila do smierci zwierzgt, W grupie II padlo 10; rza.t. U wszystkich poza cechami niewydolnosci krgtenia stwie rozszerzenie oskrzeli w stanie ropienia oraz ropnie piuc. W grupie! w pierwszym miesiacu po przerwaniu dzialania pyiu padlo 6 Stwierdzone na sekcji zmiany patomorfologiczne w piucach byly do zmian opisanych w grupie II. Pozostale przy zyciu zwierzgta przezyly nastgpne 7 miesigey. Smierc zwierzgt przed zamierzonym obserwacji tlumaczylbym chyba istnieniem u nich zmian, ktdre si$ pod wplywcm pyiu polichlorku winylu. Trudno mi bylo uchv istniejtice zmiany przed rozpoczgciem doswiadezenia. Vt. WNIOSKI Na podstawie przeprnwadzonych doswiadc2eh i analizy zmian pet fologicznych wytworzomvh w nurzadzio oddechowym szczurbw nych na dziatanie pyiu polichlorku winylu mozna wysunqd nast4 wnioski: Wptyw pylu pohcliloi-ku winylu (PCW) na uklad oddechowy szczura 39 obserwowalem takze 'v pylicy azbestowej. o zanikowego zapale* . ementowej. Na uwapatomorfologicznych i na dziaianie pylu. .ac2na w scianie rozikow nie szkliwieje, mstiocytaw w scianie zemawia za odczynem ' ' rozplen limfocytdw nsywny niz w pylicy vwolana pylem PCW < " a podkreslenie :asluarz^dzie oddechowym winylu rozwijajg. : dla chocdb wywfl 1. Pyl polichlorku winylu wprowadzony do uktadu oddechowego jest 1 biologiczme aktywnv, rfziala nan mechanicznie i toksycznie, wywolujgc w nim zmiany o charakterze pylicy toks'cznej. . .c f'._ 2. Zmiany pylicze polegaje na: a) powsiawaniu niezytu i rozszerzeh oskrzelL z pojawieniem sie w komorkach ich nablonka ciai paS-dodatnich, b) rozroseie brodawkowatym skiad -ikow sciany oskrzeli z tworzeniem sie guzkowatych ognisk p.dobnych do gruczolakotorbieiakow, c) mnozeniu sie komorek limfocytowatych i histipcytbw w scianie ' oskrzeli oraz skupianiu sie tych komorek w formie mankietbw dookoia nnczyh krwionosr.ych w przegrodach miqdzypecherzykowych. d) rozwijaniu sie rozedmy piuc i przewleklego zapalenia dookoia oskrzelikow. 3. W rozwoju pylicy wywolanej polichlorkiem winylu mozna wyrbznib ?dwa okresy: niezytowo-zwyrodnieniowy i rozrostowo-zapalny. 4. Powstajgce zmiany pylicze w plucach rozwijaja sie bardzo, wolno, sq m PCW^gt ! ten w a wymagaftaki* nia na dziaianie pyf 'edma piuc i niezytese" stopnia w narzgdacfc [edmienne od innych znanych pylic i stwarzaje podatne podloze do roppowikiah, ktore przewaznie dotycze rozszerzeh oskrzeli. k3. Niektbre ze zmian patomorfologicznych w plucacfc powstaiych 1 przebiegu doswiadczalnej pylicy wywolanej pylem polichlorku winylu 'ae wykazuja wyraznej podatnosei do cofania sie po przerwaniu narazar&ia na dziaianie tego cviu. unosc kriizenia, istnie* ia na dziaianie pyl* toksycznego dzialanieJ VII. STRESZCZENIE upie II padio 10 zv * ^ We wstepie autor omawia zmiany morfologiczne w piucach w przebiegu Krqzenia stwiercf ijczesciej wystepujecych pylic, opierajqc sie ua pismiennictwie. W dal- e piuc. W grupie ,.iu padio 6 szczu plucach byly .a zwierz^ta wsz d zamierzonym : zmian, ktore a mi byio uchwycJAi tej ezesci wstepu przedstawia pogl^dy na wlasciwosci chorobotworcze |hrorzyw sztucznych w ogble, a polichlorku winylu w szczegolnosci, zwi^zku z szerokim i masowym zastosowaniem wyrobow z tworzyw uc2nych w wielu dziedzinach zycia codziennego. Doswiadczenia wiasne or przeprowadzil z polichlorkiem winylu oznaczonym symbolem ED, lanym z Zakladow Chemicznych w Oswiecimiu w postaci biaiego <u. doswiadczenia uzyl 60 bialych szczurow szczepu Wisrar. Zwicrzeta szczal codziennie na okrcs 1 godziny w spccjalnej komorzc, do lctorej rowadzai pyl polichlorku winylu. fSzczury podzielil na trzy grupy: grupe I (16 szczurow) poddawal dzia- nalizy zmian pal A-ym szczurow naraMfej . wysunac nastepujpt, riu pylu polichlorku winylu, ktorego 92% czosteczek bylo mniejszvch 15//, od 1 do 4 miositcy. II (22 szczuiw-) nnrazal na dziaianie uylu PCW od 5 do 12 mio- ucc 057724 V'i* ,, * f L 't1 * ,!-* 5**^ ' " ^ :4;',r` :' *x>A.'>,,- r . " ' Jerzy Popow Grupe III (22 szczury) po 12-miesiecznym narazaniu na dzialanie pyh obserwowal przez 8 miesiecy bez narazania. Zwicrz^ta usmiercai przez dekapitacjQ w -odstepach l-micsiecznych. badania histomorfologicznego i histochemicznego pobieral wycinki z plv z okolicy przywnekowej i podoplucnej. Ceiem pracy byio zbadanie wplywu pylu polichlorku winylu na nar oddechowy szczura po dlugotrwalej ekspozycji na < ziaianie tego pyh i stwierdzenie, czy pvi polichlorku winylu moze wywolac zmlany pati morfologicznc o cnarakterze pylicy. Poza tym autor p) zeprowadzil bad nastepstw i zejscia zmian patologicznych, powstalych w narz^dzie odd chania pod wplywem pyiu PCW po przerwaniu jego dzialania. W C2eniu pracy porowr.al zmiany patomorfologiczne w plucach pov w wyniku dzialania pylu polichlorku winylu ze zmianami obserwov mi w poznanych dotychczas pylicach. Na podstawie wlasnych badah autor wysuwa nastepujqce wnioski: 1. Pyl polichlorku winylu wprowadzony do ukladu oddechowego biologicznie aktywnv, dziala nan mechanicznie i toksycznie, wywolil w nim zmiany o charakterze pylicy toksycznej. 2. Zmiany pylicze polegaja na: a) powstawaniu niezytu i rozszerzen oskrzeli z pojawieniem'j w komorkach ich nablonka ciai paS-dodatnich, b) rozroscie brodawkowatvm skladnikdw sciany oskrzela z niem si? guzkowatycb ogmsk podobnych do gruczolakoto lakow, cj mnozcnm sig komorek limfocvtowatych i histiocytbw w oskrzeli oraz skupianiu si? tych komorek w formie mank dookola naczyh krwionosnych w przegrodach miedzyp^che wych. d) rozwijamu sie rozedmy pluc i przewleklego zapalenia oskrzelikow, 3. W rozwoju pylicy wywoiar.ts; pylem polichlorku winylu motna roznic dwa okresy: niozytowo-zwyrodniemowy i rozrostowo~zapalny*| 4. Powstajgce zmiany pylicze w plucach rozwijaja si? bardzo sq odmienne od innych znanych pylic i stwarzaja podatne podia ropnych powiklan, ktore przewaznio dotycza rozszerzen oskrzeli. 5. Niektore ze zmian patomorfologicznych w plucach pov w przebiegu doswiadczalnej pylicy wywolanej pylem PCW nie wyraznej podatnosci do cofania sie po przerwaniu narazania na tego pylu. -ia dzialanie pylu -miesi^cznych. Do f wyeinki z pluc vinylu na narzqd ;atanie tego pylu tac zmiany pato-rowadzil badama narz^dzie oddyalania. W zakon'lucach powstale mi obserwowany- ace wnioski: >ddechowego jest znie, wywotuj^c pojawieniem siq itrzela z tworze-A jruczolakq^rbie- cyt6w w scianie : mie mankietow . ledzyp^cherzyko- ipalenia dookola nylu mozna wynvo-zapalny. e bardzo wolno, Uitne podloze do skrzeli. ach powstalych "V nie wykazujq nnia na dzialanie G. nonou EJIHHHME nfclJIH nOJIMBMHMJI XJIOPWflA (PCW) HA AEIXATEJI&HyiO CMCTEMy KPblCbl PE3HDME B Hannjjc aaTop oocyJKaaer Mopcpo.iortmerKns n3Meijeiina b jiorKttx a npoqeccc same acero UL.tCTynaioujii.'t nuccMOKottnoaoD, wcxojzn M3 ABiuibix /iHTCpaTypw. B aa^Hewuiett Macro npcACTaajiaoT B3r^a^bt na naroresHwe cBofictsa luiacricacc aooGiue, a no.T.iBWtin.a x.'opmu b ccoSeHHocTn a cbb3H c uinpoKHM h MaccOBbUi npItMCHBHtlCM TOHJpCB 113 nnaCTMBCC BO MHOrilX OC.TacTflX nOBCejHeBHOft XCM3HM. CoCcTBcmibte DKcnepnMCUTbi jbtop npooe.a c no'niBnnnji xjiopnpOM MMeioiuMM cmmMi ED, nojiynciinbi.u na XiiMiiwecroro KOMuimara o Ocbchuhmio a BHfle Oenoro oopouixa. Mar 3Kcnepii.uc:rra ynoTpeOjieno 60 6e/tux ftpbic mBaama ancraip. JKifBOTttwe uoMcinaAticb ei+ccaneano b tcmchhm 1 waca b cneunajibiioii xaiwepe b tcoropyto usoZHnacb nbiAb no.nsBiinMA x.iopn,aa. Kpwc pa3AejiHo na rpn rpvnnbi: I rpynny (IS xpbic) noBepraaocb AeftcTBHX) nuiH nojuiBHHMji xjiopnaa a tchbhhh 1--4 Mecaues (92"' Macron ero 0uno ueHbine I mixpoHOB); II rpynny (22 Kpbicbi) nanBepran achctbhio nbum PCW or 5 ao 12 Kanos; III rpynny (22 xpbicbi) nccne 12-MecnvHoro onbuiemm Ka&moAaA a re> whim 3 Mecmjea Se3 onbi.aeHna. JKnBOTHbie ySiiBanncb nyreM asKannramin s 1-MOCAHHhix npOMexcyncax. K rn eronopcponornsccKoMy it nicToxviMiiMCcitOMy nccaepoBynwio ynoTpcSjunniCb cpesbi m adrxnx, oi<a.TOrn.r,ncnoii n cyonnocpanbiiOM oGjiacrn. ' Ue.ibio paCoTb; ubuio nccneftOBamie bamhhma nbi.ui nonnBHHnjj xnopHaa na AixaTCJibHbni opran Kpbichi nocne npononjKiiTe.iBHoii SKcnoanqnn na aeftCTsne wft ttbimi, ycTanocntune, nowt-r an nbuia noniiBminn xnopiaa bu3btb naroMopoaorn'iecioic inMeHeniiH o xapaKTepe nHeBMOKOiino3a. ICpOMc Toro ubtop npoBoatia attacaosaHMc nocjieqcTBiiii n ncxoaa naTOJiorn*iecKiix naMeucnufi, bo3hukluhx b aw- MTBJJbnoM opraHo rioa bjiiibhhcm nujiM PCW nocne npeKpameuHH ero AeAcTBMB. B 34icjiio>ieiiwH paooTbi cpasneno naTOMoptponorHMccunc naMCHCuna a Jientmc, oupa* BMaBumeca b peayAbTare aenciaiiH nbia.-r no.n^iiHii.i xaopnaa c M3MeMeHHjiMH naCawaaoMbiMti a tiasecTHbix panee nncB.MOKoHMO'.ax. Ho ocKOse AMVHbix iiccnepoBaiinti bbtop BbiaBnraeT cncayiotune BbiaoAu: t riWAb noAHBiimiA xAopnaa sncAcnnaa a AbixaTOnbiiyio cncTeMy najiaerca Gno- i BKNMMKM BKTIIBIIOl'l. 4CIICTBVCT IU1 IICC .MCxaiUlMc'CIin It TDKCIIMOCKM, llblSMIMfl B Ill'll MIICHIIII O XBpilKTCpO TOKCU'IOCKOro nUOBMOKOIllI03n. 1 HneBMOK0lill03IlbIO I13MCHCHHH 33KAlOMai0TCJl o: a) oOpaaoaainiH Karapa u GpoMxoaKTaauvi c noBBaeiiMOM b KAorxax hx snxTCAiia tca IIAC noaojKntenbHwx, G) oopoanaMaroH nincpnaaarnr KOMnoneHTOB cTotncn uponxti c oOpaaoBauneM oyropicoobix O'laroa noxoamx Ha aAenoKiicTOsibi, B) pasMUOJKOHIIH .IIIMCflOUIlTJpHblX XAGTOK E CTCHKC OpOHX, a TBKBCe rpOMajK^cnne otiix x.tstoic a cjiopMe iiaiincoTon noicpyr KpofleHOCHbix cocynoo a Me;Kny3bipHaTi>ix npocTpancTBax. ucc 057726 ] * t ; BOKpyr QpoHxxoa. IOJKHO paMMMHtfc - aocn&nMTeJihHuJL. ; JMBHB' <OTCJI 0<M|lk , o6fa3yroT noaarcacaioTCH opOHXO- < oOpa^oBaaiuiixca .10 PO ' He npoxi nbijli'. oil mi. cpotpOTorpa- ,Jrjy Papaiv !?/ INFLUENCE OF POLYVINYL CHLORIDE (P.C.V.) DUST ON THE RAT RESPIRATORY SYSTEM S U M MARY In the introduction the author discusses with reference to literature the morpho- ral changes which occur in the lungs during the commonest pneumoconioses, second part of the introduction concern the various opinions regarding the logenic properties of synthetic substances as a whole, and polyvinyl chloride in gerticular, in view of the wide-spread use of such materials in every-day lJe. 1,11 his investigations the author used polyvinyl chloride, trade mark ED, in the of a white powder. The P.C.V. was obtained from the OiwiQcim Chemical ta. . For the experiment, GO white rats of the Wistar strain were used. Each day for 1 the animals were placed in a special chamber into which polyvinyl chloride- was sprayed. The rats were divided into three groups: group I (16 rata) was to the P.C.V. dust, for a period of 1 to + monts. 92*/ of the particles of IV. dust were smaller than 5 u. Group II (22 rats) was exposed to the action [ P.C.V. dust for 5 to 12 months. Group III <22 rats) after a. period od 12 months sure to P.C.V. dust was observed for a period of 8 months without exposure P.C.V. The animals were decapitated at intervals of 1 month. For the histomorphological mi Mstochemical examinations, section of the lungs were removed the hilar and Ipleural area. The aim of the investigations was to study the effect of polyvinyl chloride dust ttw respiratory tract of the rat after lenghty exposure to P.C.V. dust and to tr whether P.C.V. dust can induce pathomorphological changes of the coniosis type. In addition, the author studied the sequelae and the caranco of pathological changes in the respiratory tract after exposure to IfCV. had been discontinued. In conclusion the author compared the pathomorpho-torn changes in the lungs with those observed in the pneumoconioses known B. author drew the following conclusions from his investigations: 'Palyvlnyl chloride dust introduced into the respiratory system is biologically > and has a mechanical and toxic effect on that system inducing changes of Italic pneumoconiosis type. The pneumoconiosis changes consisted in: a) catarrh and bronchiectasis with the appearance of paS positive bodies in the epithelial cells of the bronchi. hi papillary proliferation of the elements of the bronchial wall with the formation of nodular foci similar to cystadcnoma. C) multiplication of lympneyte-like cells and histiocytes in the bronchial wall and agglomeration of these cells :;i the form of muffs round the blood vessels in the interalveolar septa. (J* the development of pulmonary e.r.phy-cma and chronic inflammation round the bronchioles. ucc 057728 ,V. dust, two phases can j .tflammatory. .cvelop very slowly and a favourable ground for emphysema. a the lungs during the dust were not found exposure to this dust hatomicrographic docu- VIII. PISMIENNICTWO 1. tmuM.i11. ( Ac\ I 'uUelen., 1967, 17'. 3593. 2. .Iszhel S. J.. G.g. T . Pro;. Zab., 1963, 7(8): 44. t .lrnl J.: Rev. Prat cion.. 1937. 17: 3627. t Diiricnuw VV". O., DanmsswsUi O'. L., Kocra'tou> M. .V/.; Material/ naucznni icsii po tnksikoiogii \vyso!,MmolokuIani>uh sojcdinienij. Moskwa -- Leningrad 1961. i. Bates U. R.. Prci'.n R, T.: Nature (Lnndyn). 1963. 205: 303. (. Berm -- cyt. za Gnu Aeeuiskim. t. Seusnct J.: Interet d un centre regional de toxicologic en Medicine du travial. These pour le doctorat en Medecine, Paris 1964. I; Bober ,1..- Palrmorfologia ukladu oddechowego i niektorych narzqddw miqi* uotvych w doswiadczalnym zatruciu bezwodntktem kwasu ftalowego, Rozprawa doluorska, Katowice 1966. ; Baitastuwiez M.. W'n rtsnbcrrj L . Tomczyk VV.; Rocz. PZII, 1964, 15: 315. Bojcou: .1. X.: Gig. Tr. Prof. Zao.. 1963. 7(m: 20. &|t, Brojimmi A. Jo.: Gig. Tr. Prof. Zab.. 1064, 11. 54. jttt Saoojska J., Kouiim.soujfi T., Sfnciiarsko J.- Przogl. Lck., 1967, 10: 745. U Cabanxki ,11., Za,use K.: Mud. Pracy,. 1567, 13: 142. U Chuchnna E. IV.; Gig. Tr. P.-of. Zab., 1964. 3. A (''ucirtikMcL.. Cnookou'ska 3- i'arm Pol., 11,64, 20' 154. M. C.rtl.u M., Xiciecscu V., Suhattu G., Cosoveoim G.; Fizinl. Norm. Pat., 1966, 12: 301. -It. Colou) Ch,, Eiruzow S., Czarakcnevi D.: Gig. Tr. Prof. Zab., 1963, 7: 45. , tL Cytmk 3.: Roczmki Akad. Biaiystok, praca aoktorska, Lamsiewski S. L,, Egoroui iV. M.; Gig. Tr. Prof. Zab., 161, 5: 31, D*;mawa E. VV., Soiounewa T. W.; Gig. Tr. Prof. Zab.. 1964, 7: 57. .'kmtrciua N. VV.: Gig. Tr. Prof. Zao.. 1954. 7: 51. Broekrey 11., Scliinoeit D.: Z. ,\o;ur:or>co.. 19*2, 7: 533. Orjckrey 11.. Sckmaohl L).; Acta iu.c.m Union Com., 1954, 19: ill). tbe't 11. V.. Pierce ./. .1.; Arch. Intern. Med., 1963, ill: 80, /tijou-a A. A.; Gig, Tr. Prof. Zab., 1963, 7. 13, Filetoica W. S.. liluiinuiitin W. M.. Ilofln'tm F. E.. Gig. Tr. Prof. Zab., 1964, 8: 3 Fii.nou'fi VV. S.. Uroiisberp E. Si.; Matcrialy po woprnsam gigicny Iruda i Uli- atkt prnfesum.iinycli imieznej, Medciz. Gorkij, 1956, 3: 37. fttihuuh .1. F.: Science, 1953, 118: 733. "fll f,;rkuu:ski .1.; Cinr. Narz. Itochu Orlop. Pol,, 1956. 21: 193. f'Srtt'l /., GriiuttuUi I'nlichlorok wu-tyiu. PWT, Warszawa 1955. Gator ,S',: Pronlctv.e cie ienuna muncu in inuustnn ntalerialclnr plasltcc. Cornu- -.'Jfi* la Confurmia mieivegiuiiaia a industrici eh.mice. Cluj, septemhrie 1961. I', l-irjii hillc ./. P., S.dt.'r C,, y.piigm.ui, M. 1..: PrOssO Med.. 1363, Tr m * 46 33. Ciovaccluni II. P., Becker G. II . Brunner M. J., Dunlap F. E.: JAMA, 1989.J 193: 298. - ... Goetzen B.; Folia Morph., 1963 14: 77. Grahoicski .1., Luniawski E.: Lek. 5Vnjsk., 1962, 38:. 1101. Cross p. JAMA, I960, 172: 540. Gross P., WesiricK M. L., Me A' riwy M.: Arch. Industr. Ulth., 1958, 18: 374 Guess W, L., Annan J.. Acta PI' jnr: Succica., 1966, 3: 123. Gunther O.: Zbl. Arbcitsmed., U3u, G: 156. Hames L. A'., Mayer E,, prince F., Kelt racier .V. L., Vorwald A. J., Wnpht G. 1 Pendergrass E. P., Sander O. Arch. Er.virnnm. Hllh. 1963, 7: 130. Hams K. J., ;r: Industr. Med. Surg., 1966. 25: 262. Harris D. /<., Adams IV. G. F.. Erit. men. J., 1SG7, 3: 712. Hetln -- cytowany za Homrowskvm. HeppLeston A. G.. Lancet. 1965, 7393: 1273. Ilervieux, Tessier; Arch. Mai. Prof., 19:9, 20: 61. Homrowshi S.: Roczniki TZH, 1958, 9: 99. Homrowski S., Kubica J.: Acta Pol. Pharm., 1962, 19: 537. Homrowski S., Nikonorow M.: Roczniki PZH, 1959, 10: 169. Homrowski S., Piekaez H., Mazur II.: Roczniki PZH, 1966, 17: 195.- Hopkins A. P., Gillian R. W.; Brit. med. J,, 1967, 5576: 417. Hueper VV. C.. Pathol. Microbiol., 1961, 24: 77. Jankowska I.: Czas. Stomal., 1966. 12: 853. Jasinsin Miathiszuwsua :>, SzaiitU-.k-naski S: I'at. I'nl.. 11MI3, 14: 3ML Kalinin B. Yu.. Malcnaiy naueznoj sc-sil po `.uksiknlnjjU tvysokomoleku sojedimcnii. Mosktva-- Lemnpraci I '61. Kalinowska R., Sluzewska L.: Rnczmk; PZil, 1959, 10: 117. Kalihska D.: Tworz. Szt. Med., 1965, 2: 3. Kastterma T, A'., Kalinina E. S.. Chcmicznu analiza ttvorzyw tzluc WNT, Warszawa 1965. Kaiaecki K.: Tworz. Szt. Med., 1965, 3: 6 Kawecki K,, Kus II., Szrwczyk E. Pm Przcyi. Chir., 1963, 35: 1121. Kqclra II.. Przcbies 'V^aithia siq dzianiit pnlicstrotvyeh, pnliamidowych I propylenowych tv rbznyck tcartinkacir a.-swiadczalnych. Rozprawa do Wroclaw 1964. 01. Kleczciiski A.: Choroby narzadu oddcchnwcyo ztvi.izano z tvykon pracy zatvndnwaj. tv podreezniku: Chornoy nurzadu oddcchnwego PZWI4I szatva 1963. - Koalsch F.: Erkrankungen durch Konststoffe. W pourpezniku: ilandb Gesamten Aroeitsmcdizin. Urban-Schtcarzcnbcrg. Bcrlin-Munchen-Wia^X Komezyhski L., ,Votuak II, Fr.; Pat. Pol , 1957. S: 249. Kogan A. Ch., llajchlin N. T.: Arch. Paloi., 1961, 23: 12. Kopczyiiski A.: Ann. A. AI. LodensU, 1903, 3: 187. Kowalska M., Sp.ee/iou-ic: C.;.,s Stoma;.. 1962, 15 213. Kowalski Z, Basse mioio.sk,1 .V. .Met.. Pracy, 19 J5, 16: 103. Knwordrz B. A., Krasina,; i.`. P Ci':. 1'.'. Prof. Zab., 1964. 3; 34. Kus II.. Krzfii;iewsh: S.: T'V, :_z, i/t. Mcd.. 1965. 2. 10 Kus II., Szeicczuk E.: Post, lug- Mcci. Dfistv . 1962, 16: 361. Laehmt V.: Wien. mod. Wschr., 1955, 40: 821, UCC 0S7731 74. Wplyw pylu polichlorku winylu (PCW) :ia uklad oddechowy szczura 47 71 Lefauw R.: Arch. Mai. Prof., 1955, 16; 354. 71 Levin .1. J.: Gig. Tr. Proi. Zab., 1964, 8: 39. 74. Lowsma II. C., Junes R. 1., Pranclegast J, .1.: Toxicol. Appl. Pharmac., 1966, 9; :.:i. 73. Marc/inml 3/.. Inriii D.: Pc'.'. Praticien, 1967, 17. iliUT, 71 Marktcwic; K.. pul Tys. Lex., 1966, 21: 11G7. 77. Medve F., Famine Szolliisi .: Borgycgy Vcncr. Szemle., 1963, 9: 273. 71 Mocschlin S.: [Clonk und Therapie dcr Vcrglftungen. Georg 'hieme Verlag., Stuttgari 1964. 71 Sesswetha VV., Metnars S.: Disco. Gesundh. Wes., 1960, 15: 624. M. Siepolomski '.V., Susuicrz 3/.: Pal, Pol.. 1965, 16: 43. U. Sitpoloniski W., Susnterz 37., Wieezorek .41., Dukat It.: Med. Pracy, 1987, 18: 399, C. Sowak it. Ft.: Ryozniia Akad. Med. Bialystok, 1965, suppl. 11. Bl Sowak It. Ft.: Pat. Pol., 1P5G, 7. 95. H Sowak it. Ft.: Pot. Pol., 1938, 9: 21. ML Sowak 11. Ft.: Pat. Pol., 1961. 12: 91. H Sowak It. Ft.: Pni. Tyg. Lek., 1934, 9: 8. H Sowak It. Ft.: Pat. Pol.. 1961, 12: 14.1. . ffotook H. Ft.: Roczniki Akad. Med. Bialystok, 1961, 7: 323. R OieAski F., Sowak It. Fr.: Rocznik: Akad. Med. Bialystok, 1956, 2: 53. H Oppenheimer B. S.. Oupenkcttnar E. V.. Dtuusheisky Cancer Res., 1955, 15: 333. Stout A. P., EiricltF.il.: W. Oppeii.hctiitcr 11. S.. Qiitienneimur E. f., Sinut .1. P., Danishefsky [., Eirich F.R.: Science. 1953, lit',. 73.;. It Oppcimcimer E. T.: Wi'Alme 31., Damshejsky I., Slum A. P.. Cancer lies., 1961, 31: 132. It Ottoteicz J.: FamiQlr.iki II Zjar.du Pol. Tow. Anutomopal., Supl, U1963. R Ptnnarolu R., Lamanna P., Castellino N.: Folia Med. (Napoli), 1966, 49: 853. 'R Poticard A., Collet A.. Preyennan S.: Pvcs. 3Isd.. 1939, 67: 379. : R Popou) J.: Pat. Pul. auppl. 1/1965. H. Parejko S.. Fcjytu J., Zakrzewski L.. Catania zwiuzkdw wicikoczcisteczkowych. WST, Warszawa lfl.,3. ML Ptuztit G. A.; Sovet. Med., 1963, 28: 132. Qunoss It.; Gosundhoitsgcruhion in dor ICunsisloffindustrie. Samml. ..Arbeits- medizin", Leipzig P)5u. 32. Kakowiki W.: Szczec. Tow. Nuuk,, IDG5, U: 1. Vt Rob C. G.. Eascou ll. G.: Brit. mod. J., 1954. 4878: 17. Roussel G., MarsauIt J.. CaUnncdvc Ch.: Arch. Mai. Prof., 196.4. 26: 307. HuiSi'l F. E., Simmers 37. it.. Hirst ,1. G., Pmicnz R. 11.: J. oat. Cancer Inst., 1939, 2,1: .105. Mt Hull tier J. II.. Si.ijer .1. R.: Schweiz, med. Wschr., 1954, 34: 1433. RL Rzeiweki W.. Pam. XXXIV Zjozdu Chir. Pol , Warszawa, 1951. 5M Flheyers C. W. DU. C-iest.. 196,J. 44: ill. Wt `hi.ildki.ri.h! C. E. Polimory .vmy.owo, I'WT Warszawa 1936. Ml .Wn.iit' II.: Tw.a1;',. S/a. Mod,. Lf,u5. 2. III. Mk Tait-ikoo VV. U', Ste ok.cicn z X. Griluiwti I. .1., Suiuwimua E. ,1., Slieim- *oua VV, I,: Gig, Tr Prof. Zab., t!)64, 8: 29. Seimerz 3/.; Pat. Pol., I960, 11: 125. UCC 057732 V :; I # 48 *-' 111. Sosmerz to.: Pul. Pol.. 19G3, 14: 35. 112. Suiiuerz to., Sz\imuii.,ki J.. Pat. Pol., 11 till. 14. 2'J. 113. Slaniszcwska J.: Twnrz. Szt. Med., 1963, 3r 11. 114. Stofcr A. a.: Path. Microbiol.. 1961, 24: 107. 115. Suciu I ..Drejnuiu L, Vadusfci to.: Mod. Intern (Bticur), 1963, 13: 907. 116. Szymanska .1., Cntuedzka to., Reiuarski W.. Acta Pul. Pharm., 1962, 19: 303. 117. Troiztiio l. to.: Gig. Tr. Prof. Zab., 1963, 7: 17. 118. Tni/i'crt to. L.: Arch. Mai. Proi., 1959, 20: 43. 119. Wandeberg .; Kunststolie. Springer-Verlag. Berlin-Heidelberg 1959. 120. Witnauer L. P-, Ktught H. B., Pcilvi IV. E., Kuos R, E., .'lull W. C., Swwn Dg- Ind. Engineer. Chcni., 1953, 4 ': 2304. Worth G,, Gastkaus L., Mausers K., Siulittfl Arch. Euvirouni. Illlh., 1961^ 7: 556. ViflUoni E. C,, Ciuappiuo G..- Rev. Praticien., 1967, 17: 3607. Zahorski W.: Choroby zawodowe. PZWL, Warszawa 1963. Vi if U it... IV U X. "1*3 ucc 057733